Alergia na kosmetyki. Jakich składników unikać?

Kosmetyki pozwalają cieszyć nam się dobrym samopoczuciem oraz pięknym wyglądem. Używamy ich do pielęgnacji twarzy, ciała, włosów, paznokci czy, rzęs. Niestety nawet 15% użytkowników po zastosowaniu niektórych kosmetyków skarży się na skutki uboczne spowodowane substancjami uczulającymi. Alergie występujące na skórze twarzy, ciała, czy skórze głowy są wynikiem działania szkodliwych alergenów. 

W przypadku silnych substancji drażniących, reakcja może wystąpić w ciągu kilku sekund lub godzin od kontaktu z nimi. Z kolei w przypadku słabszych substancji drażniących, zanim pojawią się objawy, mogą minąć dni lub tygodnie ciągłego narażenia. W typowej alergii kontaktowej, wysypka zazwyczaj rozwija się ponad 12 godzin po kontakcie z alergenem i osiąga szczyt po około 48 godzinach od ekspozycji.

Czasem, zbyt często używane, nawet słabe alergeny mogą powodować bardzo intensywne reakcje organizmu. Najbardziej wrażliwa jest skóra twarzy, która jest na co dzień wystawiona na działanie czynników zewnętrznych. Najmniejszą wrażliwością charakteryzuje się skóra głowy, jednak wybór nieodpowiedniego szamponu bądź maski, również może mieć dla nas opłakane skutki.

Podatność na uczulenie danego kosmetyku można sprawdzić, wykonując krótki test. Wystarczy odrobinę kosmetyku nałożyć na skórę najlepiej w mało widoczne miejsce i odczekać 24h. Takie testy zalecają wykonywać sami producenci kosmetyków, a szczególnie farb do włosów, które mogą mieć właściwości silnie uczulające.

Niestety, bardzo często trudno od razu stwierdzić, że dotykające nas dolegliwości są przyczyną alergii na kosmetyki. Szczególnie jeśli używamy kilku preparatów w tym samym czasie. Objawy mogą być bowiem bardzo podobne do np. alergii pokarmowych. Jak zatem rozpoznać u siebie alergię na dany kosmetyk? Przede wszystkim obserwować i kierować się swoim osobistym odczuciem. Ponadto do najczęstszych objawów tego typu alergii zaliczamy:

• swędzenie;
• pieczenie;
• zaczerwienienie;
• wysypkę;
• obrzęk;
• plamy;
• pęcherze, zgrubienia;
• łuszczenie,
• pękanie skóry;
• łzawienie lub zaczerwienienie oczu;rany (najczęściej pod postacią tzw. przeczosów, kiedy sami tworzymy sobie rany drapiąc swędzące miejsce).

Niekiedy, chociaż bardzo rzadko, pod wpływem alergii na kosmetyk może dojść do wstrząsu anafilaktycznego. Objawami takiej reakcji mogą być: trudności w oddychaniu, mdłości i wymioty, ostra pokrzywka i rozległy obrzęk. Jeżeli zauważymy symptomy, trzeba natychmiast wezwać pomoc lub poprosić domownika o transport na pogotowie.

Dlatego tak ważne jest stosowanie sprawdzonych kosmetyków, a jeśli cierpimy na alergie, warto wybrać te z prostym składem, łagodne oraz hipoalergiczne. Dobrze sprawdzą się również dermokosmetyki.

Wioletta Heller

Technik usług kosmetycznych

Porada experta:

Wrażliwość na różne substancje zawarte w kosmetykach jest kwestią bardzo indywidualną.

Dlatego najważniejsza jest obserwacja reakcji skóry po użyciu różnych kosmetyków i eliminowanie ich z dalszego użytku, jeśli powodują niepożądane reakcje. Jeżeli masz dużą wrażliwość na kosmetyki i nie chcesz ryzykować kolejnymi uczuleniami, rozsądnym rozwiązaniem będzie przerzucenie się na kosmetyki hipoalergiczne lub dermokosmetyki. Nawet w ofercie kosmetyków kolorowych pojawia się coraz więcej propozycji tych antyalergicznych. Wybór jest więc spory!

Bardzo trudno samodzielnie stwierdzić, który konkretnie składnik kosmetyku nas uczulił. Jeśli zauważymy u siebie niepokojące objawy po użyciu danego preparatu, warto wraz z nim udać się do lekarza alergologa. W gabinecie lub laboratorium, można przeprowadzić specjalistyczne testy alergologiczne, które wskażą konkretne wyniki.

Zanim jednak do tego dojdzie, warto samodzielnie zgłębić temat i poznać najbardziej uczulające substancje. Asortyment kosmetyków jest ogromny, więc i pula alergenów jest niemal nieskończenie wielka. Grupy alergenów, które wydają się najczęściej powodować alergie kosmetyczne, to substancje zapachowe, barwniki, konserwanty i parafenylenodiamina (PPD) występująca w farbach do włosów.

Lista potencjalnie niebezpiecznych składników jest długa, jednak poznajmy te najczęściej stosowane.

• Substancje zapachowe – pod określeniem „fragrance” lub „parfum” kryją się sztuczne aromaty, które mogą wywoływać niechciane objawy. Są one obecne w większości rodzajów kosmetyków, w tym w perfumach, szamponach, odżywkach, kremach nawilżających, kosmetykach do twarzy i dezodorantach. Jeśli mamy cerę skłonną do alergii lepiej wybierać produkty z naturalnymi aromatami lub bezwonne. Wśród zapachów często uczulających zapachów wymienia się m.in.: Amyl cinnamal, Amylcinnamyl alcohol, Benzyl alcohol, Benzyl cinnamate, Citral, Citronellol, Eugenol, Farnesol, Geraniol, Isoeugenol, Lilial.
• Środki konserwujące – najbardziej szkodliwe i jednocześnie najbardziej naturalne są parabeny. Poza reakcją alergiczną mogą one również niekorzystnie wpływać na gospodarkę hormonalną. W kosmetykach pełnią rolę bakterio- oraz grzybobójczą, dzięki czemu zapewniają trwałość kosmetykom. Jeśli wybieramy produkt, sprawdzajmy, aby nie zawierały one więcej niż dwie z tych substancji. Niektóre ze szkodliwych konserwantów najczęściej występujących w kosmetykach to: parabeny, formaldehyd, imidazolidyno mocznik, quaternium-15, izotiazoliny (a w szczególności MCI – metylochloroizotiazolinon).
• Kwasy AHA – pomimo, że przeprowadza się zabiegi pielęgnacyjne z udziałem tych kwasów, to ich samodzielne i nieumiejętne używanie, może prowadzić do podrażnień oraz przesuszenia skóry, ponieważ są to bardzo silne kwasy.
• Parafina – występuje najczęściej jako olej parafinowy, izoparafiny, wazelina. Ma właściwości natłuszczające. Pozyskuje się ją w procesie destylacji ropy naftowej. Może ona zatykać pory, a także blokować wydzielanie łoju, co prowadzi do powstawania zmian trądzikowych
• Propylene Glicol – jest to zazwyczaj bezpieczna substancja nawilżająca, jednak wiele osób jest na nią uczulonych.
• Parafenylenodiamina (PPD) – jest trzecim, po substancjach zapachowych i konserwantach, najczęściej występującym składnikiem powodującym alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Jest szeroko stosowana w trwałych farbach do włosów, ponieważ daje naturalny kolor. Reakcje na PPD mogą być łagodne i obejmować zapalenie skóry górnych powiek lub brzegów uszu lub mogą być bardziej poważne, z obrzękiem skóry głowy, twarzy i szerzej.
• Sztuczne barwniki – aminy zawarte w ich składzie są powodem częstych problemów skórnych. Najczęściej występuje pod nazwami: para-fenyleno-diaminy (PPD), para-tolueno-diaminy (PTD), oraz 2-nitro-para-fenylodiaminy (ONPPD).
• Silikony – mają właściwości wygładzające. Można je spotkać w szamponach, bazach pod makijaż, kremach. Są one niezwykle trwałe i długo przylegają do skóry, przez co mogą zatykać pory.
• Związku aluminium – jeśli pachy stają się czerwone lub zaczynają się łuszczyć za każdym razem po aplikacji antyperspirantu, może to oznaczać alergię na związki aluminium, zawarte w większości z dezodorantów lub środków na nadpotliwość.
• Niektóre emolienty – ich rolą jest nawilżanie i pielęgnacja skóry, szczególnie tej wrażliwej i skłonnej do przesuszeń. Jednak niektóre z nich z nich mogą powodować niepożądane reakcje. Lista emolientów, na które należy uważać, obejmuje: lanolinę, wosk pszczeli, masło kokosowe, isopropyl palmitate, isostearyl isosterate, myristyl lactate.

Niektóre środki powierzchniowo czynne – Sodium laureth sulfate i Sodium laurel sulfate to detergenty stosowane we niemal wszystkich kosmetykach myjących, od szamponów i płynów do mycia ciała po mydła dla dzieci. Jeśli zaczynamy zauważać chronicznie podrażnienie oczu i/lub skóry, warto poszukać alternatyw, które zawierają bezpieczne składniki do mycia, np. Coco Glucoside, Cocmidopropyl Betaine, Sodium Cocoamphoacetate, Lauryl Glucoside.

Alergia na kosmetyki może objawiać się na kilka sposobów. Najczęściej to zaczerwienienie, pieczenie i swędzenie skóry. W zależności od indywidualnych czynników i wrażliwości, w niektórych przypadkach może pojawić się również wysypka (czasem bolesna), a nawet opuchlizna. 

Żadnego z tych objawów nie wolno bagatelizować, nawet, jeśli nasilenie jest niewielkie. Kosmetyk, który spowodował taką reakcję, należy odstawić i niestety nie można go więcej używać.

W przypadku reakcji alergicznej, podstawą jest jak najszybsze zmycie kosmetyku ze skóry. Najlepiej użyć do tego samej wody (najlepiej letniej lub chłodnej, by od razu nieco złagodzić świąd, zaczerwienienie lub opuchliznę) lub hipoalergicznego produktu do demakijażu lub mycia skóry. 

Jeżeli uczulenie wystąpiło jednorazowo, możesz przyjąć (jeśli nie masz do tego żadnych przeciwwskazań!) antyalergiczny lek dostępny bez recepty. Zawsze jednak w miarę możliwości warto skonsultować się z lekarzem i postępować według jego zaleceń. 

Jeżeli uczulenie na kosmetyki jest silne (np. spuchło Ci oko, masz trudności z oddychaniem), nie ma na co czekać – koniecznie udaj się natychmiast do lekarza!