Czym są antyoksydanty i jak działają?

Antyoksydanty – co to takiego?

Co to są antyoksydanty? To naturalne związki, które chronią organizm przed skutkami procesu zwanego utlenianiem. Oczywiście życie bez tlenu nie byłoby możliwe i jest on obecny wszędzie, także w ludzkim organizmie – choćby dlatego, że jest niezbędny do oddychania. Jednak trzeba wiedzieć o tym, że w każdej komórce i jej sąsiedztwie tworzą się reaktywne formy tlenu (RFT), do których zaliczamy między innymi rodniki. Proces utleniania może wpływać niekorzystnie na molekuły organizmu, zaburzając ich prawidłową strukturę oraz funkcjonalność.¹ „Winowajcą” procesu utleniania komórek są wspomniane wolne rodniki. Nazywamy nimi takie cząsteczki, które mają wolny elektron. Ten zaś dąży to połączenia się z innymi elektronami, które…podkrada innym cząsteczkom. Jeśli ten proces zachodzi w ograniczonym stopniu, nie jest szkodliwy dla organizmu, a wręcz przeciwnie: przynosi mu korzyść taką, że „uczy” go odporności. Jednak jeżeli wolnych rodników jest zbyt wiele, ich obecność ma szkodliwy wpływ na komórki organizmu. W konsekwencji zbyt wiele z nich ulega uszkodzeniu, a to prowadzi nie tylko do pogorszenia wyglądu skóry (jeśli mowa o degradacji jej komórek), ale również do różnych chorób, często groźnych jak cukrzyca, miażdżyca, czy nowotwory.² Wolne rodniki uszkadzają bowiem komórki całego organizmu, w tym również narządów. 

Głównym zadaniem antyoksydantów jest hamowanie reakcji utleniania komórek. Dzieje się to dzięki niedopuszczaniu do tworzenia się wolnych rodników. Związków, które wykazują działanie antyoksydacyjne, jest co najmniej kilka. Niektóre są wytwarzane przez organizm (np. melatonina, koenzym Q10), inne trzeba dostarczać z zewnątrz (to przede wszystkim witaminy: A, C, E). 

Organizm w pewnym stopniu dobrze radzi sobie z neutralizowaniem aktywności wolnych rodników. Jednak czasem dochodzi do sytuacji, w której wolnych rodników jest więcej niż antyoksydantów, które mogłyby je powstrzymać. To zjawisko nazywane jest stresem oksydacyjnym. W efekcie komórki organizmu są uszkadzane. Stres oksydacyjny pojawia się wówczas, gdy w organizmie nagromadzi się zbyt dużo reaktywnych form tlenu, a składników antyoksydacyjnych jest zbyt mało na to, by sobie z nimi poradziły. Taka sytuacja może być spowodowana różnymi czynnikami. Do najczęstszych należy długotrwały i silny stres, mało zróżnicowana dieta, a także stosowanie używek.

Jednak czynników przyczyniających się do powstania stresu oksydacyjnego i nasilenia go jest więcej. To między innymi promieniowanie UV, zanieczyszczenia z otoczenia (w tym smog) oraz spożywanie alkoholu w większych ilościach.

Antyoksydanty – właściwości

Antyoksydanty, czyli substancje neutralizujące aktywność wolnych rodników, chronią komórki organizmu zarówno od środka (jeśli są przyjmowane z pożywieniem), jak i z zewnątrz (jeśli znajdują się w kosmetykach pielęgnacyjnych). Są więc wręcz nieocenione i dla zdrowia i dla wyglądu. Przede wszystkim dla dobrej kondycji skóry i włosów. Antyoksydanty w kosmetykach mają bardzo dobry wpływ na skórę, ponieważ chronią ją przed wpływem czynników zewnętrznych, a dodatkowo wykazują działanie przeciwzapalne. Dzięki temu oddziałują korzystnie na dobrą kondycję, wygląd i komfort skóry. Opóźniają również procesy starzenia się jej. 

Im więcej czynników sprzyjających stresowi oksydacyjnemu, tym większe ryzyko nawet znacznego pogorszenia stanu skóry i szybszego starzenia się jej. Wolne rodniki uszkadzają bowiem DNA komórek. Tym samym zniszczone zostają również włókna kolagenu i elastyny, a to przecież rusztowanie skóry! Co więcej – im więcej wolnych rodników, tym bardziej zaburzona jest równowaga skóry i jej właściwości obronne. Wskutek tego może ona ulec nie tylko znacznemu osłabieniu, ale stać się także bardziej podatna na różne schorzenia, jak egzema, czy łuszczyca.

Do najważniejszych zadań antyoksydantów w pielęgnacji skóry można więc zaliczyć działanie wzmacniające i przez to opóźniające procesy starzenia się skóry (przede wszystkim właściwości przeciwzmarszczkowe), a także przeciwzapalne. Oprócz tego antyoksydanty odpowiadają również za działania chroniące skórę przed negatywnymi skutkami promieniowania UV. 

Najsilniejsze antyoksydanty

Jaki antyoksydant będzie najlepszym wyborem do pielęgnacji skóry? Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi, bo jak w każdym innym przypadku, najwięcej zależy od rodzaju i potrzeb skóry. U każdego najlepiej może sprawdzić się coś innego, a zmiennych, które na to wpływają, jest całkiem sporo. Skóra może mieć inne potrzeby nawet w zależności od pory roku, aktualnej diety, rodzaju aktywności fizycznej (jeśli np. dużo pływasz w chlorowanej wodzie, skóra może wymagać większego niż zwykle nawilżenia i odżywienia), a także od stanu zdrowia. Dlatego warto obserwować swój organizm, skórę i jej reakcje na różne czynniki oraz składniki pielęgnacyjne, by na bieżąco dopasowywać to, co w danym momencie jest dla niej najlepsze. 

Wiele substancji ma właściwości antyoksydacyjne. Do najbardziej znanych antyoksydantów należy witamina E, zwana witaminą młodości. W tym nazewnictwie nie ma przesady, bo witamina ta wspiera skórę kompleksowo. Wśród antyoksydantów o istotnym działaniu i wpływie na skórę znajdują się przede wszystkim właśnie witaminy, ale nie tylko. 

Wśród najlepszych antyoksydantów wśród witamin wymienia się:

• Witaminę A – a konkretnie beta-karoten, który jest prowitaminą tej witaminy. Ma doskonałe właściwości nawilżające, natłuszczające, ochronne i regeneracyjne, a nawet przeciwzmarszczkowe. Jest również dobrym antyoksydantem, który pełni jeszcze jedną, bardzo ważną rolę. Chodzi o ochronę skóry przed skutkami promieniowania słonecznego.
• Witaminę C – jest ona kojarzona przede wszystkim ze swoim działaniem rozjaśniającym skórę, a także z korzystnym wpływem na wzmocnienie naczyń krwionośnych. Warto jednak wiedzieć, że jest również skutecznym antyoksydantem. Ta witamina poprawia elastyczność i koloryt skóry. Jest więc cennym składnikiem pielęgnacyjnym dla różnych rodzajów cery, w tym dojrzałej i wymagającej szczególnego wsparcia.
• Witaminę E – bo doskonale zaspokaja najważniejsze potrzeby różnych rodzajów skóry. Ma działanie nawilżające, natłuszczające, odżywcze, łagodzące i oczywiście przeciwutleniające. Witamina E jest więc wręcz kompresem dla skóry osłabionej i wymagającej ukojenia i regeneracji. Sprawdzi się w pielęgnacji każdego rodzaju cery, w tym zarówno tłustej, jak i suchej, a także wrażliwej i podrażnionej.
• Witaminę B3, czyli niacynamid – oferuje szerokie spektrum działania – od antyoksydacyjnego po przeciwzapalne, pomagając w łagodzeniu problemów skórnych.

Jednak antyoksydanty w kosmetykach to nie tylko witaminy. Do grupy przeciwutleniaczy o zadowalającym działaniu należy również kilka innych składników. To między innymi:

• Koenzym Q10 – ten składnik jest kojarzony przede wszystkim z działaniem odmładzającym poprzez redukcję zmarszczek. Warto jednak wiedzieć, że ma również działanie antyoksydacyjne. Koenzym Q10 jest wytwarzany przez ludzki organizm, jednak po 35. roku życia jego ilość spada. Dlatego warto dostarczać go skórze z zewnątrz, z kosmetyków pielęgnacyjnych. Bardzo istotną właściwością koenzymu Q10 jest jego zdolność do regeneracji utlenionej witaminy E. Połączenie działania tych dwóch składników jednocześnie zapewnia doskonałe efekty pielęgnacyjne i odmładzające.
• Kwas azelainowy – kwasy kojarzą się przede wszystkim ze złuszczaniem naskórka oraz wyrównywaniem struktury skóry i jej kolorytu. Jednak kwasy mają również dodatkowe właściwości. Ciekawą i pożądaną cechą kwasu azelainowego jest to, że wykazuje właśnie działanie antyoksydacyjne.
• Kwas ferulowy – w tym przypadku sytuacja jest podobna. Kwas ferulowy nie tylko złuszcza martwy naskórek i odświeża skórę, ale ma także działanie neutralizujące wolne rodniki. Co więcej, kwas ferulowy ma także działanie stabilizujące witaminę C i wzmacniające jej oddziaływanie na skórę.
• Sstaksantyna – to nowość wśród antyoksydantów. Jest pochodzenia roślinnego, który zyskuje coraz większe uznanie, dzięki swoim silnym zdolnościom do zwalczania wolnych rodników.

Antyoksydanty w diecie

Zróżnicowana, wartościowa dieta ma o wiele większe znaczenie dla naszego wyglądu, niż może się wydawać. Możesz stosować multum kosmetyków pielęgnacyjnych z najwyższej półki i dosłownie posypać się złotem, jednak jeśli Twoja dieta będzie uboga w najważniejsze składniki odżywcze, to wszystko na nic – bo skóra i tak nie będzie wyglądać tak, jak tego oczekujesz. Dotyczy to również włosów i paznokci. 

Stan włosów, skóry i paznokci w dużej mierze zależy od tego, jak się odżywiasz. Codzienne, urozmaicone posiłki to najcenniejsze źródło witamin i minerałów, które w dużym stopniu odpowiadają właśnie za ich kondycję. Jeśli dieta jest mało zróżnicowana, to siłą rzeczy nie dostarczasz organizmowi wszystkiego, czego potrzebuje. Prędzej czy później może się to odbić na wyglądzie skóry, włosów i paznokci. W dalszej kolejności może ucierpieć samopoczucie, a nawet zdrowie. Niedobory witamin i minerałów są bowiem jednym z istotnych czynników zwiększających prawdopodobieństwo różnych chorób. 

Jeśli więc zależy Ci na młodym, zdrowym wyglądzie – odżywiaj się prawidłowo! Warto sięgać przede wszystkim po owoce i warzywa, a także orzechy i produkty wieloziarniste. Są one źródłem cennych witamin, a jak już wiesz, część z nich to przeciwutleniacze. 

Witaminę C znajdziesz przede wszystkim w owocach cytrusowych, a także aceroli, dzikiej róży i pietruszce. Witamina A jest obecna między innymi w czerwonych warzywach. Witaminę E znajdziesz w orzechach oraz olejach roślinnych. Posiłki doprawiaj przyprawami, które wykazują działanie przeciwutleniające. Urozmaicona dieta to nie tylko ładna, mocna skóra oraz zdrowe włosy i paznokcie. Posiłki zawierające przeciwutleniacze chronią również narządy wewnętrzne, zmniejszając ryzyko wystąpienia różnych chorób – w tym nowotworów i cukrzycy. 

Warto wiedzieć również o tym, że niektóre rośliny, a zwłaszcza zioła (w tym przyprawy), także mają właściwości antyoksydacyjne. Wzbogacenie o nie diety oraz pielęgnacji będzie więc rozsądnym posunięciem. Co warto wykorzystać na stole i w pielęgnacji? Właściwości przeciwutleniające ma przede wszystkim kurkuma, imbir, goździki, oregano i cynamon. 

Antyoksydanty w kosmetykach

Substancje o działaniu antyoksydacyjnym znajdziesz w kosmetykach pielęgnacyjnych do twarzy, ciała i włosów, a także do paznokci. Witaminy A, E i C mają świetne właściwości pielęgnacyjne, dlatego są wręcz powszechnym dodatkiem do kremów, balsamów, odżywek. Znajdziesz je również w różnych wariantach serum pielęgnacyjnego. 

Warto pamiętać o tym, że przeciwutleniacze w kosmetykach do codziennego stosowania są w nich zawarte raczej w niewielkich stężeniach. W praktyce oznacza to, że dla uzyskania oczekiwanych efektów pielęgnacyjnych trzeba pamiętać o systematyczności używania ich, aby skóra nasyciła się tymi składnikami. Sporadyczne sięgnięcie po nawet najlepszy, najbogatszy krem czy serum nie przyniesie oczekiwanych, a nawet po prostu żadnych efektów. 

Kiedy korzystać z kosmetyków z przeciwutleniaczami?

Choć szczególną uwagę warto przywiązać do nocnej pielęgnacji, bo skóra najlepiej regeneruje się w czasie snu, to jednak trzeba pamiętać także o należytej ochronie dziennej. Stosowanie kosmetyków do pielęgnacji twarzy zawierających składniki przeciwutleniające w porannej rutynie pozwoli na maksymalne wykorzystanie ich właściwości. Dlaczego? To właśnie w ciągu dnia skóra jest narażona na mnóstwo czynników zewnętrznych, które mają na nią negatywny wpływ. Chodzi przede wszystkim o zanieczyszczenie powietrza i stres. Jeśli w ciągu dnia skóra będzie wspierana przez kosmetyki zawierające antyoksydanty, będzie o wiele lepiej chroniona przed skutkami wpływu tych czynników. 

Warto dodać do tego również ochronę przed promieniowaniem słonecznym. Co prawda kremy do twarzy bez filtra nie zapewni pełnej ochrony przeciwsłonecznej, nawet jeśli jest bogaty w składniki antyoksydacyjne, jednak zdecydowanie warto go użyć. Gdy wchłonie się w skórę, warto dołożyć jeszcze jedną warstwę. Tym razem krem z filtrem SPF. Takie połączenie to podwójna ochrona dla skóry! Pod krem z filtrem nie musisz jednak nakładać kremu pielęgnacyjnego – to może być za dużo przede wszystkim dla osób z tendencją do zapychania się skóry. Zamiast kremu z przeciwutleniaczami możesz zastosować np. serum z witaminą C, a na nie zaaplikować krem z filtrem przeciwsłonecznym. 

W kosmetykach do twarzy antyoksydanty są właściwie niezastąpione. Kremy, sera, maski oraz toniki wzbogacone o witaminę C, E czy kwas ferulowy pomagają w ochronie skóry przed przedwczesnym starzeniem oraz promieniowaniem UV. Dzięki nim skóra twarzy może dłużej zachować młody wygląd i promienny blask.

Po kosmetyki zawierające składniki przeciwutleniające powinien sięgać każdy, komu zależy na zdrowym wyglądzie i dobrej kondycji skóry, a także na skutecznej profilaktyce przeciwzmarszczkowej. Produkty tego typu powinni wybierać szczególnie posiadacze skóry cienkiej, suchej, wrażliwej i podatnej na podrażnienia. Każdego dnia jest ona bowiem narażona na szkodliwy wpływ czynników zewnętrznych i stres oksydacyjny bardziej niż normalna. 

Podobnie  kosmetykach do włosów antyoksydacja również odgrywa istotną rolę. Szampony, odżywki i maski z dodatkiem antyoksydantów, takich jak witamina E, czy olej z pestek winogron, pomagają we wzmocnieniu osłabionych włosów i dbają o zdrowie skóry głowy. Dzięki temu włosy pozostają silne, zdrowe i pełne koloru.

Czy antyoksydanty są bezpieczne?

Używanie antyoksydantów w codziennej pielęgnacji co do zasady jest bezpieczne. Przeciwutleniacze nie są specjalną, czy odrębną grupą składników – to popularne, lubiane i chętnie wybierane substancje pielęgnacyjne, dość powszechnie stosowane w kosmetykach. Składniki antyoksydacyjne mogą być ze sobą łączone, dzięki czemu działanie produktów może być jeszcze bardziej skuteczne.

Śmiało możesz więc wybrać krem, który zawiera kompleks witamin, w szczególności tych o właściwościach przeciwutleniających, czyli A, C i E. Możesz również wybrać serum z witaminą C, na które będziesz nakładać swój ulubiony krem pielęgnacyjny. Ono także może zawierać składniki o działaniu neutralizującym wolne rodniki. Jednak równie dobrze może to być produkt o zupełnie innych właściwościach, np. ukierunkowany na łagodzenie zmian trądzikowych, wzmacniający naczynka krwionośne, czy rozjaśniający przebarwienia. 

Podsumowując, antyoksydanty są bezpieczne i można łączyć je z inną pielęgnacją. Jedyny wyjątek stanowi uczulenie lub nadwrażliwość na któryś z tych składników.

Kosmetyki z antyoksydantami – dla kogo i kiedy warto po nie sięgnąć?

Kosmetyki z antyoksydantami są idealne do codziennej pielęgnacji, zwłaszcza w środowisku miejskim, gdzie skóra narażona jest na wiele szkodliwych czynników takich jak smog i inne zanieczyszczenia. Są polecane dla każdego, kto chce zapobiegać przedwczesnemu starzeniu się skóry oraz dla osób, które chcą zmniejszyć już istniejące oznaki starzenia.

Antyoksydanty są odpowiednie dla osób w każdym wieku. Dla młodszej skóry mogą stanowić środek zapobiegawczy, chroniący przed przyszłymi uszkodzeniami. Natomiast dla skóry dojrzałej to sposób na zminimalizowanie widocznych oznak starzenia. Antyoksydacyjne oczyszczanie twarzy i pielęgnację skóry warto wdrożyć przede wszystkim wówczas, gdy skóra jest sucha i wrażliwa z natury (lub stała się taka z jakiegoś powodu – np. poprzez przyjmowanie leków powodujących taki stan). 

Stosowanie produktów zawierających antyoksydanty jest również zalecane w okresach zwiększonego stresu dla skóry, takich jak letnie miesiące, kiedy jest ona narażona na intensywne promieniowanie słoneczne, czy zimą w czasie mrozów.