Grzybica paznokci – leczenie i profilaktyka

Grzybica paznokcia to dość wstydliwy problem, dlatego wiele osób wstydzi się iść do lekarza lub przynajmniej do apteki. Jedak bagatelizowanie problemu, jakim jest grzyb paznokcia, może prowadzić do poważnych konsekwencji. 

Grzybica paznokci u nóg i u rąk to często występująca choroba dermatologiczna. Grzybica paznokci stóp bywa częściej bagatelizowana ze względu na to, że na co dzień nosimy obuwie i skarpetki, które maskują problem. Trzeba jednak wiedzieć, że grzybica to nie tylko problem estetyczny – ta choroba stanowi źródło samozakażenia, a także zakażeń dla otoczenia!^[1].

Grzybica paznokci to schorzenie przewlekłe i nawrotowe. Szacuje się, że grzybice mogą stanowić nawet połowę wszystkich infekcyjnych chorób paznokci. Grzybica paznokci jest inaczej nazywana onychomikozą i należy do grzybic powierzchniowych. Jest wywoływana przez dermatofity (80%), drożdżaki (20%) i grzyby pleśniowe (6%). Objawy grzybicy mogą występować tylko na jednym paznokciu lub na kilku. Jak wygląda grzybica paznokci? Objawy obejmują przede wszystkim:

• zmiany zanikowe,
• zmiany przerostowe,
• zmianę kształtu płytki,
• zmianę zabarwienia (paznokcie zmieniają barwę najpierw na żółto-brązową, następnie mleczno-żółtą, aż po zielno-brązową). 

Dodatkowo powierzchnia paznokcia dość charakterystycznie zmienia wygląd: ulega pogrubieniu, zmatowieniu oraz pofałdowaniu. Często paznokieć przybiera szponowatą formę (wydłuża się, a jednocześnie pogrubia i zagina) lub rurkowatą formę (płytka pogrubia się, a jej brzegi zawijają się)^[2].

Pierwsze objawy grzybicy (zarówno nóg, jak i rąk) to ich zmieniający się wygląd. Grzybica paznokci w początkowym stadium nie jest bolesna ani uciążliwa, dlatego często bywa bagatelizowana. Jednak zaniedbanie problemu będzie prowadziło do postępowania choroby. W zaawansowanej postaci jest nie tylko uciążliwe, ale także trudniejsze do wyleczenia niż na początku. Po zmianie koloru i wyglądu paznokci następuje ich dalsze odkształcanie się, a także oddzielanie od łożyska. Do tego dochodzić może uczucie kłucia, a także nieprzyjemny zapach. 

Grzybica paznokci u nóg występuje częściej niż u rąk – przede wszystkim dlatego, że paznokcie u nóg rosną wolniej. Drugim czynnikiem sprzyjającym rozwojowi grzybicy jest ograniczony dostęp powietrza i wilgoć w obuwiu.

Grzybica paznokci u rąk występuje rzadziej niż u stóp, jednak również się zdarza. Objawy choroby są podobne – i bywają częściej bagatelizowane, ze względu na to, że wiele osób łączy grzybicę właśnie ze stopami, a pojawienie się jej na paznokciach rąk jest mniej oczywiste. 

Objawy grzybicy paznokci u rąk są tożsame z tymi u stóp. To zmatowienie płytki i żółte, brązowe czy białawe przebarwienia, zmiana struktury paznokcia (pofałdowania, zgrubienia), a także onycholiza – czyli oddzielanie się płytki od łożyska. 

Pojawienie się zmian grzybiczych na płytce zazwyczaj wynika z kontaktu naszego ciała z grzybami dermatofitowymi, które atakują skórę na dłoniach oraz stopach, a następnie rozprzestrzeniają się również na paznokcie. Pamiętajmy, że choć tego rodzaju infekcja może przytrafić się każdemu, to niektórzy z nas są na nią znacznie bardziej narażeni. Jakie czynniki zwiększają prawdopodobieństwo zarażenia się grzybami dermatofitowymi?

• Płeć: grzybica skóry i paznokci częściej występuje u mężczyzn, niż u kobiet;
• Wiek: na grzybicę zdecydowanie bardziej narażone są osoby starsze;
• Niewłaściwa pielęgnacja: zbyt rzadkie mycie stóp, niestosowanie odpowiednich dezodorantów, oraz niedokładne osuszanie skóry po kąpieli;
• Częste korzystanie z przybytków publicznych, w których stale panuje wysoka wilgotność, np. z basenu, sauny, ośrodków spa;
• Korzystanie z cudzych butów lub skarpet, a także wypożyczanie łyżew czy butów narciarskich;
• Używanie cudzych przyrządów do zabiegów manicure i pedicure, np. cążków i obcinaczy do paznokci;
• Niektóre choroby: cukrzyca, zaburzenia gospodarki hormonalnej, choroby autoimmunologiczne, otyłość;
• Długie zażywanie antybiotyków.

Anna Dembińska

Kosmetolog

Porada experta:

Jeśli często korzystasz z basenu, to ryzyko grzybicy stóp i paznokci stóp jest w Twoim przypadku zwiększone.

Nie oznacza to jednak wcale, że na pewno się zarazisz. Zadbaj jednak o profilaktykę. Po każdej wizycie na basenie dokładnie umyj, a następnie osusz stopy. Staraj się również obcinać paznokcie na krótko, uważając przy tym, by nie uszkodzić skórek – bo to może zwiększyć ryzyko zakażenia grzybicą.

Skoro wiemy już, kto jest najbardziej narażony na grzybicę oraz poznaliśmy skuteczne sposoby na uniknięcie zakażenia, sprawdźmy teraz, jak rozpoznać, że zmiany widoczne na naszej płytce zostały wywołane grzybami dermatofitowymi. Do najczęstszych objawów grzybicy paznokci należą:

• Przebarwienia: niektóre fragmenty płytki przybierają odcienie beżu, brązu, żółci lub szarawej zieleni;
• Zmiana gęstości paznokcia: płytka może stać się albo bardzo gruba i odporna na obcinanie za pomocą tradycyjnych przyrządów, albo wyjątkowo cienka i krucha. Często pojawia się również łuszczenie i rozwarstwienie;
• Nierównomierna powierzchnia: na paznokciu zaczynają pojawiać się bruzdy;
• Nieprzyjemny zapach;
• Drętwienie palców;
• Ból: często utrudniający chodzenie oraz wykonywanie różnego rodzaju aktywności fizycznej;
• Ogólny dyskomfort: odczuwany w okolicach zainfekowanej części ciała.

Nierzadko zdarza się, że zmiany, które obserwujemy na paznokciach, wydają nam się na tyle małe, że postanawiamy jedynie je obserwować lub wręcz zupełnie je ignorować. 

Uważamy, że niewielka różnica w gęstości naszej płytki, pojawiające się na niej niezbyt widoczne przebarwienia są objawem niegroźnego stłuczenia albo chwilowego pogorszenia się naszej ogólnej kondycji. 

Pamiętajmy jednak, że nawet najmniejsze odchylenie od normy obserwowane w okolicach paznokci, może być symptomem rozwijającej się na nich grzybicy. Aby mieć pewność, że skutecznie zapobiegniemy pogorszeniu się naszego stanu, postawmy na domowe sposoby wykorzystywane do walki z tego typu infekcjami. Które z nich okażą się dla nas najlepsze?

• Jedną z najpopularniejszych metod hamowania rozwoju grzybicy jest nakładanie na paznokcie oleju herbacianego – najlepiej robić to dwa razy dziennie;
• Kolejnym często stosowanym sposobem do walki z grzybicą jest regularne traktowanie skóry domowym peelingiem. Jak go wykonać? Wystarczy wymieszać 2 czubate łyżki mąki gruboziarnistej z 4 łyżkami octu jabłkowego i gotowe!
• Przy grzybicy dobrze sprawdza się również okład z czosnku przeciśniętego przez praskę i wymieszanego z oliwą oliwek.

Jeśli jednak objawy nie ustępują po kilku czy kilkunastu dniach, a dodatkowo wręcz się nasilają, oznacza to, że domowe sposoby na grzybice paznokci nie są wystarczające i należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. 

Najłatwiej jest skonsultować się z lekarzem rodzinnym i to właśnie do niego można skierować pierwsze kroki. Po wstępnym rozpoznaniu prawdopodobnie wystawi skierowanie do specjalisty: dermatologa lub podologa.

Zanim sięgniesz po jakiekolwiek metody na grzybicę paznokci, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Fachowym okiem rozpozna problem i potwierdzi zakażenie grzybicze, prawdopodobnie kierując na dodatkowe badania, które potwierdzą diagnozę na 100%. W zależności od stopnia zaawansowania problemu lekarz zaleci odpowiednie preparaty. Mogą to być zarówno produkty naturalne, jak i ogólnodostępne bez recepty, a także leki wydawane wyłącznie z przepisu lekarza. Każdy przypadek jest inny, dlatego nie warto ryzykować własnym zdrowiem oraz wyglądem paznokci w przyszłości. Tylko lekarz odpowiednio rozpozna problem i zaleci właściwe środki, które zapewnią pożądane efekty oraz będą bezpieczne.

Jeśli grzybica paznokci jest dopiero w początkowym stadium lub znajdujesz się w grupie podwyższonego ryzyka bądź podejrzewasz, że możesz się zarazić (np. poprzez kontakt z zakażoną osobą lub jej obuwiem), naturalne środki na grzybicę paznokci mogą okazać się w zupełności wystarczające – bo będą skuteczne. Do domowych metod można zaliczyć: 

• pastę z czosnku – czosnek wykazuje właściwości przeciwgrzybicze, dlatego może pomóc w przypadku grzybicy paznokci. Rozgnieć kilka ząbków czosnku i wymieszaj je z oliwą z oliwek. Powstałą pastę nałóż na oczyszczone paznokcie i pozostaw na co najmniej pół godziny, a następnie spłucz;
• ziołowa kąpiel – moczenie stóp lub dłoni w naparze z wybranych ziół o właściwościach przeciwgrzybiczych, takich jak szyszki chmielu, pokrzywa czy rozmaryn także może przynieść ulgę;
• płyn do płukania jamy ustnej – choć może wydawać się, że ten kosmetyk ma niewiele wspólnego z łagodzeniem objawów grzybicy, to w praktyce tak właśnie jest – dzięki zawartości mentolu, eukaliptusa lub tymolu, które mają działanie między innymi antybakteryjne i przeciwgrzybicze. Mocz paznokcie w takim płynie albo pocieraj paznokcie wacikiem nasączonym w nim.

W zwalczaniu objawów grzybicy pomocne są również preparaty przeciwgrzybicze do stosowania na paznokcie. Najczęściej są dostępne w wygodnej postaci lakieru do paznokci, który należy aplikować wedle zaleceń producenta. Takie produkty wnikają głęboko w płytkę paznokcia, hamując rozwój grzybów i chroniąc przed nawrotem problemu.

Pielęgnacja paznokci dotkniętych grzybicą sprowadza się w zasadzie do dwóch kwestii: stosowania preparatów grzybobójczych, a także do zachowania odpowiedniej higieny paznokci. 

Chodzi przede wszystkim o utrzymywanie dłoni i stóp w czystości i o zapewnienie im suchości. Ręcznik, którego używasz do ich osuszania, zmieniaj nawet codziennie, a najlepiej na czas kuracji przeciwgrzybiczej przerzuć się na stosowanie jednorazowych ręczników papierowych. Do codziennej higieny dłoni i stóp używaj antybakteryjnych mydeł i środków dezynfekujących – także o działaniu wysuszającym. Wilgoć i ograniczona cyrkulacja powietrza sprzyjają bowiem namnażaniu się grzybów i bakterii. 

Czas leczenia grzybicy paznokci jest uzależniony przede wszystkim od stopnia zaawansowania problemu, a także od rodzaju zastosowanego środka. W każdym przypadku jest to jednak dość długotrwały proces i z pewnością kilkukrotne zastosowanie lakieru, sprayu czy maści nie rozwiąże problemu na stałe. Leczenie może trwać od kilku tygodni do nawet roku.

Zaniedbanie leczenia grzybicy paznokci może prowadzić do nieprzyjemnych konsekwencji. Należą do nich przede wszystkim:

• nawracające samozakażenia – kiedy problem jest tylko zamaskowany, a nie rozwiązany, zwyczajnie będzie nawracał. Dolegliwości bólowe, a także zmiany w wyglądzie paznokci oraz nieprzyjemny zapach mogą więc być cykliczne;
• trwałe zmiany w wyglądzie paznokci – zmiany w wyglądzie paznokci mogą okazać się trwałe, a w konsekwencji może dojść nawet do całkowitej utraty paznokcia;
• zakażanie innych osób – korzystanie ze wspólnych przedmiotów, zwłaszcza w warunkach ograniczonej cyrkulacji powietrza i podwyższonej wilgotności może sprzyjać zakażaniu innych osób. Dotyczy to zwłaszcza korzystania ze wspólnej łazienki i np. brodzika czy wanny. 

Najlepszym sposobem na uchronienie się przed zakażeniem grzybicą paznokci to unikanie tych czynników, które wywołują tę chorobę, a których możemy uniknąć. Korzystając więc ze wspólnych przestrzeni na basenie czy w saunie używaj więc klapków. Nie korzystaj ze wspólnych ręczników, nie stawaj również na dywanikach łazienkowych gołą stopą. Często myj ręce i stopy, nie dopuszczaj także do tego, by buty zawilgotniały i aby stopa długo oraz często znajdowała się w takich warunkach.

Jeśli często korzystasz z basenów i saun bądź używasz obuwia, które noszą inni (jak buty narciarskie z wypożyczalni), jeszcze bardziej niż zwykle zadbaj o higienę stóp. Zaopatrz się w specjalne preparaty przeciwgrzybicze do stóp i paznokci i działaj od razu, gdy tylko zaobserwujesz pierwsze objawy grzybicy. 

W drogerii eZebra znajdziesz kilka produktów, które pomogą Ci uporać się z tym problemem. To przede wszystkim preparaty z linii przeciwgrzybiczej znanej marki Scholl, a także Undofen i Eveline.