Jak stosować olejki eteryczne i zapachowe w celach zdrowotnych?

Za sprawą rosnącej popularności aromaterapii coraz częściej możesz usłyszeć o olejkach eterycznych. Co to takiego? Naturalne olejki eteryczne to esencje zapachowe pozbawione sztucznych związków konserwujących, barwiących i aromatycznych, pozyskane z surowców roślinnych: kory, nasion, kwiatów, łodyg, korzeni.

Można je otrzymać przy pomocy destylacji parą wodną, poprzez suchą destylację drewna lub metodą ekstrakcji, czyli wyciskania na zimno.

Olejki eteryczne są substancjami lotnymi, dobrze rozpuszczają się w tłuszczach, dlatego ich stosowanie na skórę powinno być poprzedzone rozcieńczeniem w oleju roślinnym np. oleju ze słodkich migdałów, oleju z nasion wiesiołka czy oleju z awokado.

Dla zachowania walorów zdrowotnych i pielęgnacyjnych olejków eterycznych należy przechowywać je w buteleczkach z ciemnego szkła, w temperaturze pokojowej, z dala od dostępu promieni słonecznych.

Czy wiesz, że na całym świecie występuje około 18 tysięcy roślin, z których pozyskiwane są oleje? Jednak w przemyśle wykorzystywanych jest zaledwie około 300. Jedne zawierają zaledwie 0,01 proc. olejku eterycznego (jak np. olejek różany), a inne nawet 22% (olejek goździkowy).

Roślinom olejki eteryczne pozwalają wabić owady, które przyczyniają się do zapylania. Na ludzi mają one wpływ: łagodzący napięcie nerwowe albo pobudzający; antydepresyjny albo uspokajający. Wszystko zależy od wybranego produktu.

Mimo że liczne jak dotąd badania naukowe potwierdzają skuteczność terapeutyczną olejków eterycznych, wciąż są one obiektem testów. Dzięki temu pojawiają się nowe doniesienia o ich korzystnym wpływie na zdrowie fizyczne i psychiczne:

• Działanie antyseptyczne mają m.in. olejek tymiankowy, olejek goździkowy, z oregano, miętowy, anyżowy, majerankowy, z melisy.
• Działanie wykrztuśne i dezynfekujące na drogi oddechowe mają: olejek eukaliptusowy, olejek pichtowy, anyżowy, koperkowy, tymiankowy, z macierzanki, olejek szałwiowy, miętowy.
• Działanie moczopędne mają: olejek jałowcowy, pietruszkowy.
• Działanie pobudzające produkcję żółci mają: olejek miętowy, tymiankowy, rycynowy,
• Działanie pobudzające pracę żołądka mają: olejek z cząbru górskiego, tymiankowy, tatarakowy, z arcydzięgla, z kopru włoskiego.
• Działanie rozkurczowe mają: olejek bazyliowy, rycynowy, z cząbru ogrodowego, hyzopowy, olejek lawendowy, z melisy, z krwawnika, z alpinii, olejek z czarnuszki, cynamonowy.
• Działanie uspokajające mają: olejek walerianowy, lawendowy, z melisy, tatarakowy, goździkowy, kolendrowy, z melisy.
• Działanie przeciwzapalne mają: rumiankowy, z krwawnika, olejek jaśminowy, z czarnuszki.

Z właściwości olejków eterycznych można korzystać na różne sposoby, zależnie od rezultatu, jaki ma zostać osiągnięty. Aromaterapia to nie tylko wdychanie leczniczych woni, ale także kontakt olejków ze skórą pozwalający na wniknięcie w nią naturalnych enzymów i substancji aktywnych. Dla spotęgowania korzystnych efektów działania poszczególnych olejków można połączyć ze sobą kilka esencji o podobnych właściwościach (np. działających relaksująco  olejku paczulowego, sosnowego i olejku cedrowego).

Dyfuzor pozwala na rozprzestrzenienie w powietrzu aromatycznej esencji roślinnej. Do urządzenia dodaj 5–10 kropli olejku eterycznego lub mieszaniny kilku olejków i uruchom je na maksymalnie 45 minut.

Olejek zapachowy rozpylany jest tu za pomocą ultradźwięków, więc nie ma potrzeby wykorzystywania wysokiej temperatury wody, co wiązałoby się z utratą części cennych właściwości, jak ma to miejsce w przypadku kominka zapachowego.

Zasada działanie kominków do olejków eterycznych jest nieco inna. Podgrzewana jest w nich woda, w której znajduje się kilka kropel olejku, doprowadzając do wytworzenia pary wodnej roznoszącej woń po pomieszczeniu. Zapach dochodzący się z kominków jest intensywniejszy niż ten pochodzący z dyfuzora.

Powszechnym sposobem użytkowania olejków eterycznych są inhalacje górnych dróg oddechowych w przebiegu infekcji. Para wodna nasycona związkami zawartymi w olejkach – przenika do dróg oddechowych, wspomagając proces leczenia infekcji.

Inhalację wykonuj dwa razy na dobę (lub częściej, jeśli tak zaleci lekarz) do momentu ustąpienia symptomów infekcji. Jak ją wykonać? To proste! Wystarczy dodać kilka kropli olejku eterycznego do miski z gorącą wodą (ok. 80 st. Celsjusza), a następnie nakryć głowę ręcznikiem, pochylić się nad naczyniem na 10–15 minut i wdychać parę wodną. 

Takie „parówki” przyczyniają się do udrażniania dróg oddechowych poprzez rozrzedzanie wydzieliny zatykającej nos i zatoki. 

Przestrzegamy przed dodawaniem olejków eterycznych do nebulizatorów (zwanych potocznie inhalatorami). Ponieważ rozbijają one cząsteczki płynu do tak niewielkich rozmiarów, że mogą dotrzeć do dolnych dróg oddechowych. Groźną tego konsekwencją jest skurcz oskrzeli, a co za tym idzie – zaburzenie prawidłowego oddychania. Mówiąc wprost – przez dodanie olejku eterycznego do wykonywanej nebulizacji możesz zacząć się dusić.

Olejki skuteczne w walce z infekcjami dróg oddechowych:

• Olejek eukaliptusowy – ma właściwości rozgrzewające, przeciwzapalne, jest niezastąpiony przy udrażnianiu zatkanego nosa.
• Olejek sosnowy – działa rozkurczowo i wykrztuśnie, ułatwia oddychanie.
• Olejek z drzewa herbacianego – wspomaga pracę układu odpornościowego, ma silny potencjał przeciwbakteryjny i przeciwgrzybiczy.
• Olejek miętowy – idealny przy stanach zapalnych zatok, dokuczliwym kaszlu i chrypce, działa przeciwzapalnie, rozkurczowo, wykrztuśnie.

Olejki eteryczne mogą być wykorzystywane do masażu skóry. Uprzednio należy je rozcieńczyć w wybranym oleju nośnikowym o właściwościach nawilżających i ujędrniających np. oleju kokosowym, który spotęguje dobroczynny wpływ masażu na skórę.

Masowanie powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, przyspiesza mikrokrążenie krwi, co przekłada się na lepsze wnikanie związków zawartych w olejkach eterycznych w głąb skóry.

Kompresy ciepłe z olejków eterycznych sprawdzą się przy bólach głowy i brzucha, bólach mięśniowych i reumatycznych oraz podczas infekcji układu oddechowego.

• Przeciwbólowe działanie ma m.in. olejek lawendowy, kadzidłowy, rozmarynowy, goździkowy.
• Przy chorobach układu oddechowego przyda się olejek eukaliptusowy, tymiankowy, miętowy.
• Kompresy zimne z wykorzystaniem olejku lawendowego, szałwiowego, miętowego, cyprysowego i z drzewa herbacianego są skuteczne przy stłuczeniach, zwichnięciach, opuchliźnie.

Jak przygotować kompres? Do zimnej wody lub ciepłej o temperaturze 35-40 st. Celsjusza wlej kilka kropel olejku eterycznego (5 kropel na 100 ml wody). Powstałym roztworem nasącz ręcznik lub kawałek materiału i przyłóż do bolącego miejsca.

Olejki eteryczne to sposób na poprawę samopoczucia. Z pewnością docenisz to w czasie jesienno-zimowej pluchy, gdy szaro-bura pogoda da Ci się we znaki. Jak z pomocą aromatów podnieść sobie nastrój?

Możesz olejek stosować jako dodatek do kąpieli. Wówczas zwykłą czynność higieniczną zamienisz w rytuał pielęgnacyjny i relaksujący. Aby efekt był lepszy, nie dodawaj olejku bezpośrednio do wody, lecz rozpuścić go w przygotowanym płynie o właściwościach emulgujących. Sprawdzi się tutaj np. miód lub sól morska. Pamiętaj, aby woda nie była cieplejsza niż 38 st. Celsjusza, a długość kąpieli nie przekraczała 15-20 minut.

Na tym jednak możliwości aromaterapii się nie kończą! Jak jeszcze można stosować naturalne olejki eteryczne? Tutaj możliwości jest co najmniej kilka. Taki olejek możesz po prostu wąchać bezpośrednio z buteleczki. Mieć ją przy sobie w samochodzie lub w torebce i korzystać, kiedy pojawi się taka potrzeba. Olejek można oprócz tego rozprowadzić także na tekstyliach: pościeli, kocu, chusteczce. Plusem jest to, że roztocza nie przepadają za tego typu intensywnymi zapachami.

Bardzo powszechne jest używanie wspomnianych kominków aromaterapeutycznych oraz dyfuzorów. Można też wykonać samodzielnie odświeżacz. Do pojemniczka z solą morską dodaj krople olejku i ustaw go w wybranym miejscu.

Olejki wykorzystywane są też w czasie pobytu w saunach. Sprawdzają się wówczas zapachy na bazie drzew, np. sosnowy lub jodłowy. Przed polaniem na rozgrzane kamienie należy rozcieńczyć olejki z wodą, ponieważ są łatwopalne i mogą doprowadzić do powstania pożaru.

Olejki eteryczne mają intensywniejsze właściwości niż rośliny, z których zostały pozyskane, dlatego warto być ostrożnym podczas ich stosowania. Nie nakładaj ich bezpośrednio na skórę. Może to zakończyć się zaczerwienieniem czy reakcją nadwrażliwości (alergią lub nietolerancją). Zawsze dodawaj go do olejku bazowego, którym może być np. olej ze słodkich migdałów, olej kokosowy lub olej jojoba. Jakie proporcje? Do jednej łyżki stołowej bazy dodaj do pięciu kropli olejku eterycznego.

Olejków eterycznych nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią. Dotyczy to przede wszystkim olejków: cyprysowego, rumiankowego, różanego, miętowego, z melisy (nie zaleca się także używania ich w terapii noworodków i małych dzieci).

Istotne jest też, aby nie traktować skóry olejkami cytrusowymi przed ekspozycją na promieniowanie UV, co mogłoby skutkować powstaniem trudnych do usunięcia przebarwień.

Przed użyciem olejku eterycznego na skórę wykonaj test uczuleniowy. W tym celu nałóż niewielką ilość olejku zmieszanego z olejem bazowym na skórę za uchem lub na nadgarstku po jego dłoniowej części. Jeśli do 24 godzin od aplikacji nie wystąpią objawy niepożądane, to możesz przystąpić do naniesienia rozcieńczonego olejku na większe partie ciała.

Jak już wiesz, olejki eteryczne mają różne właściwości i zastosowanie. Podczas dokonywania wyboru zwróć więc uwagę, aby dopasować preparat precyzyjnie do swoich potrzeb aromaterapii!