Niacynamid – działanie i właściwości

Trudno o witaminę, którą nazywano by tak różnorodnie, jak to ma miejsce w przypadku witaminy B3. Określana jest bowiem też jako witamina PP, niacynamid, niacyna oraz nikotynamid. Należy, natomiast wyjaśnić dlaczego określeń na witaminę B3 jest tak wiele. Witamina B3 łączy w sobie nazwy dwóch związków: kwasu nikotynowego – czyli niacyny i jego amidu – niacynamidu. 

Po raz pierwszy witamina B3 (niacyna) została uzyskana już w 1867 r. w procesie utleniania nikotyny. Jednak dopiero w XX w., kiedy wyizolowany został amid kwasu nikotynowego, doceniono ważką rolę związku dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niacyna odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie obwodowego układu nerwowego i mózgu, a także syntezę hormonów: płciowych, kortyzolu i insuliny. Warto również dodać, że wspomniany amid kwasu nikotynowego jest składnikiem koenzymów, które uczestniczą w przemianie węglowodanów, tłuszczów i białek. Witamina B3 wykorzystywana jest również do leczenia schizofrenii oraz obniżania nadmiernie wysokiego poziomu cholesterolu.

Niacynamid to związek rozpuszczalny w wodzie (jak wszystkie witaminy z grupy B). Z łatwością jest absorbowany przez skórę. Dzięki swojemu działaniu zapobiega osadzaniu się barwnika w zewnętrznych warstwach naskórka i tym samym hiperpigmentacji, objawiającej się występowaniem przebarwień na skórze. 

SPRAWDŹ NASZ RANKING: Najlepsze kremy na przebarwienia. 

Ponadto, niacynamid znany jest też ze swoich antyoksydacyjnych właściwości – zwiększa zdolność komórek do detoksykacji. Właściwość ta sprawia, że często można znaleźć ten związek w kosmetykach. Jest to cenny składnik preparatów do pielęgnacji skóry problematycznej, wrażliwej, ale i dojrzałej (zwłaszcza z przebarwieniami).

W niacynę, czyli witaminę B3 bogate są przede wszystkim: drożdże, orzeszki arachidowe, nasiona roślin strączkowych, czerwona papryka, mięso z królika i cielęciny, wątroba oraz ryby. Niacynamid może również być wytwarzana przez organizm w czasie metabolizmu tryptofanu, dostarczanego wraz z pokarmem i przy obecności witamin B1, B2 i B6

Uzupełnianie niacyny jest ważne z punktu widzenia powstania ewentualnych niedoborów. W skrajnych przypadkach (zwłaszcza u osób niedożywionych) może dojść nawet do awitaminozy. Jej konsekwencją jest rozwijająca się pelagra, zwana również rumieniem lombardzkim. Jest to choroba skóry, objawiająca się jej szorstkością i powstaniem rumienia. W bardziej zaawansowanych stadiach pojawiają się też pęcherze, przebarwienia i zaburzenia ogólnoustrojowe.

PRZECZYTAJ: Jak rozpoznać niedobór witaminy B? Objawy, przyczyny, suplementacja

Nie zawsze możliwe jest zapewnienie właściwej podaży witaminy B3 wraz z pożywieniem. Jest to szczególne wyzwanie, podczas stosowania diet eliminacyjnych oraz w przypadku nietolerancji pokarmowych. W takich wypadkach pomocna może okazać się suplementacja. Stosując niacynamid (tabletki), zapewnisz swojemu organizmowi cenne wsparcie, a skórze jędrność i zdrowy wygląd.

Suplementację możesz stosować równolegle z kosmetykami zawierającymi niacynę (witaminę B3), dzięki czemu szybciej zauważysz poprawę kondycji skóry i włosów. Warto również przed rozpoczęciem stosowania preparatów doustnych skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem. Nadmiar witaminy B3 jest bowiem równie niekorzystny dla organizmu, co niedobór.

Stałe uzupełnianie tego składnika jest niezwykle ważne dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Rolą niacyny jest bowiem:

• wsparcie prawidłowego funkcjonowania mózgu;
• wsparcie prawidłowego funkcjonowania obwodowego układu nerwowego;
• syntezowanie hormonów płciowych;
• syntezowanie kortyzolu i insuliny;
• regulowanie poziomu cholesterolu;
• uczestniczenie w przemianie białek, tłuszczu i węglowodanów;
• działanie antyoksydacyjne;
• uczestniczenie w tworzeniu granulocytów obojętnochłonnych, zwalczających bakterie;
• rozszerzanie naczyń krwionośnych;
• hamowanie transportu melanosomów z melanocytów do keratynocytów;
• spowalnia aktywność melanogenezy.

Właściwości te sprawiają, że bardzo często można spotkać kremy czy serum z niacynamidem. Nic w tym dziwnego! Składnik ten redukuje objawy starzenia się skóry, a także zmniejsza przebarwienia oraz utrudnia powstanie nowych. Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym stanowi doskonałą ochronę dla komórek przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego (promieniowania UV). Pozwala również złagodzić stany zapalne towarzyszące trądzikowej oraz będące wynikiem podrażnień. Regularne stosowanie serum czy kremu z niacynamidem pozwala również wyregulować pracę gruczołów łojowych, dzięki czemu osoby ze skórą tłustą przestają się zmagać z nadprodukcją sebum. Niacyna jest również składnikiem szamponów, odżywek i masek, ze względu na zdolność przeciwdziałania wypadaniu włosów i powstawaniu łupieżu

Jedną z ważnych właściwości witaminy B3 (niacynamidu) jest utrzymanie skóry w dobrej kondycji. Związek ten wyrównuje koloryt skóry, redukując powstawanie przebarwień na skórze oraz zapobiegając powstawaniu nowych. Jest to szczególnie cenne dla osób, których skórę pokrywają tzw. plamy starcze lub przebarwienia po nadmiernej ekspozycji na działanie promieniowania słonecznego.

PRZECZYTAJ: Usuwanie przebarwień. Domowe metody vs medyczne cuda

Przebarwienia powstają w wyniku zaburzenia pigmentacji, co ma związek z nieprawidłowym funkcjonowaniem melaniny, czyli pigmentu występującego w ludzkim organizmie. Może być to spowodowane działaniem promieniowania UV, a także przemianami hormonalnymi w ciąży lub okresie menopauzy. Bez względu na przyczynę warto w celu wyrównania kolorytu sięgnąć po kosmetyki z niacynamidem. Mogą to być sera, kremy, ale i maseczki czy toniki. Związek ten zapobiega odkładaniu się barwnika w wyższych warstwach skóry.

Niacynamid jest związkiem, który sprzyja redukcji oznak starzenia się skóry, w tym zmarszczek i rozszerzonych porów. Aby jednak zaobserwować poprawę stanu skóry, spłycenie zmarszczek, poprawę jędrności, warto sięgać po takie kremy, serum, maseczki, czy toniki z niacynamidem, które zawierają te związki w stężeniu nie mniejszym niż 2–5%. 

W przypadku kosmetyków przeciwzmarszczkowych niacyna występuje najczęściej w połączeniu z kwasem hialuronowym. Bardzo często można spotkać się też z terapią łączoną z N-acetylo-glukozaminą (kluczowy składnik kwasu hialuronowego). Takie połączenie wywołuje synergię działania i wyraźniejszy oraz szybszy efekt przeciwstarzeniowy. 

Niacynamid stymuluje produkcję kolagenu i elastyny. Kolagen i elastyna jako główne białka strukturalne skóry zapewniają jej odpowiednie napięcie, jędrność oraz elastyczność. Jeśli zostanie zachwiana równowaga pomiędzy powstawaniem białek i ich niszczeniem, wówczas skóra nie jest w stanie efektywnie spełniać swoich funkcji i pojawiają się oznaki jej starzenia, w tym przede wszystkim zmarszczki.

Aby właściwie zadbać o skórę dojrzałą, warto sięgać po kosmetyki zawierające niacynamid: krem, serum, tonik, maseczkę, czy skoncentrowaną ampułkę. Ich regularne aplikowanie przywróci skórze jędrność i wyraźnie ją wygładzi. Warto stosować kosmetyki do pielęgnacji skóry zwłaszcza na noc, by składniki aktywne mogły dłużej penetrować w głąb tkanek, poprawiając ich stan.

Mówiąc o niacynie, nie można nie wspomnieć, że jest to skuteczny antyoksydant. Dzięki regularnemu stosowaniu serum czy kremu z witaminą B3 skóra zyskuje cenne wsparcie w zwalczaniu wolnych rodników. Dlaczego to takie ważne? Elektrony wolne odbierają elektrony przyłączone do innych komórek. Konsekwencją tego jest uszkodzenie białek, tłuszczu i DNA. Z pomocą przychodzą wówczas przeciwutleniacze, które dostarczają komórkom brakujący elektron, zapobiegając tym samym ich uszkodzeniu. Dzięki temu zostaje przywrócona równowaga i skóra nie traci swoich właściwości, ani też nie przestaje efektywnie spełniać swoich funkcji.

Jednym z problemów skóry dojrzałej jest podatność na nadmierną utratę wody i wysuszanie. Niacynamid przyczynia się do zwiększonej produkcji ceramidów (tzw. cementu międzykomórkowego), co wzmacnia barierę hydrolipidową skóry. Dzięki temu zachowuje ona właściwy poziom nawilżenia, a tym samym elastyczności i jędrności.

Warto również dodać, że niacynamid zabezpiecza skórę przed niekorzystnym wpływem promieniowania słonecznego. Fale UVA o długości 320–400 nm bez trudu przenikają do głębokich warstw skóry i przyczyniają się do przedwczesnego jej starzenia. Warto stosować kosmetyki z witaminą B3 w połączeniu z preparatami przeciwsłonecznymi, ponieważ wzmacniają ich ochronne właściwości, zapobiegając tym samym zbyt wczesnemu powstawaniu zmarszczek.

Trądzik występuje u około 83–95% ludzi młodych w wieku 16–19 lat, choć coraz częściej można go również spotkać u osób nieco starszych – pomiędzy 30 a 50 rokiem życia – wtedy mówimy o trądziku osób dorosłych. Przyczynami rozwoju tego dermatologicznego i estetycznego problemu jest najczęściej nadaktywność gruczołów łojowych i zwiększone wydzielanie przez nie sebum, nadaktywność hormonalna i bakterie Propionibacterium acnes. Nadmiar łoju pokrywa skórę, sprawiając, że ta nieestetycznie się błyszczy oraz zatyka ujścia porów, powodując stany zapalne.

PRZECZYTAJ: Oczyszczamy cerę trądzikową. Czym myć twarz, by pozbyć się problemu?

Krem czy serum z niacynamidem o stężeniu 0,5–5% pomaga rozwiązać problem tłustej cery, regulując pracę gruczołów łojowych tak, by te przestały nadmiernie produkować sebum. Ponadto niacynamid ma działanie antybakteryjne. Wspiera organizm w łagodzeniu stanów zapalnych towarzyszących powstawaniu na skórze wyprysków trądzikowych. Jeśli natomiast na skórze powstały przebarwienia potrądzikowe – niacynamid również je rozjaśni i wyrówna koloryt skóry.

Niacyna znana jest z pozytywnego wpływu na włosy. Nie tylko zapobiega ich wypadaniu, ale również wzmacnia ich strukturę i zwiększa grubość. Dzieje się tak, ponieważ witamina B3, powodując rozszerzanie się naczyń krwionośnych – usprawnia przepływ substancji odżywczych do skóry głowy oraz samych cebulek i mieszków włosowych. Odżywione włosy stają się lśniące, gładkie i odporniejsze na uszkodzenia mechaniczne czy niekorzystny wpływ promieniowania słonecznego.

Jeśli twoje włosy są wyraźnie suche, rozdwajają się na końcach, a podczas czesania więcej niż zwykle pozostaje ich na grzebieniu lub szczotce – możesz poprawić ich kondycję, stosując odpowiednie szampony oraz odżywki zawierające w składzie niacynamid. Związek ten pobudzi mikrokrążenie krwi, dotleni cebulki włosów co sprawi, że pasma zaczną szybciej rosnąć i spowoduje, że włosy szybciej się zregenerują.

Na tym jednak nie kończy się lista korzyści, jakie może przynieść niacynamid. Zastosowanie tego związku do pielęgnacji włosów zabezpiecza pasma przed nadmierną utratą wody. Dzięki temu nie przesuszają się zbyt szybko ani też nie zwiększają swojej porowatości, poprzez rozchylanie łusek.

Warto również wspomnieć, że właściwością niacyny jest zdolność do naprawy nie tylko uszkodzonego DNA, ale również struktury włosów, dzięki wspieraniu produkcji keratyny. Jest to rodzaj białka o zwartej strukturze, który zwiększa odporność chemiczną i mechaniczną włosów.

Niacyna sprzyja również zwalczaniu łupieżu, towarzyszącego włosom przesuszającym się oraz pomaga w leczeniu łuszczycy. Nie tylko redukuje problem nadmiernie łuszczącego się naskórka skóry głowy, ale również zapobiega nawrotom tej dolegliwości.

Preparaty pielęgnacyjne, zawierające niacynamid (kosmetyki z witaminą B3), należy stosować zgodnie z ich przeznaczeniem i opisem na opakowaniu. Żel do mycia twarzy nakładaj na zwilżoną skórę, rozprowadź delikatnymi okrężnymi ruchami, a następnie zmyj letnią wodą, by zamknąć pory. Jeśli sięgniesz po tonik, nasącz kosmetykiem wacik i przetrzyj nim twarz oraz szyję i dekolt. Jeśli zdecydujesz się stosować serum oraz krem, nakładaj je w odpowiedniej kolejności. Najpierw delikatnie wmasuj serum w cerę, a gdy skóra wchłonie już kosmetyk – zaaplikuj krem.

Preparaty z niacynamidem do pielęgnacji skóry twarzy można stosować zarówno rano, jak i wieczorem. W przypadku skóry trądzikowej, dojrzałej i z przebarwieniami warto sięgać po kosmetyki dwa razy dziennie, aby jak najszybciej poprawić kondycję skóry. Należy przy tym pamiętać, by sięgać po takie kremy, serum, czy ampułki, w których stężenie niacynamidu jest nie mniejsze niż 2–5% przy skórze delikatnej i z przebarwieniami, w przypadku problemów z trądzikiem – o stężeniu 0,5–5%. Jeśli po zastosowaniu preparatu powstaną na cerze rumienie, oznacza to, że kosmetyk miał zbyt wysokie stężenie witaminy B3 –  doszło do nadmiernego rozszerzenia naczyń krwionośnych. W takiej sytuacji sięgnij po preparat nieco delikatniejszy, który będzie odpowiadał na potrzeby twojej skóry, a jednocześnie jej nie podrażni.

SPRAWDŹ: Ranking kosmetyków z niacynamidem

Jak powinna wyglądać pielęgnacja włosów preparatami zawierającymi witaminę B3? Szampony do włosów z niacynamidem, których zadaniem jest wzmacnianie i stymulowanie włosów do wzrostu, można stosować do codziennej pielęgnacji. Wystarczy wycisnąć odrobinę kosmetyku na dłoń i rozprowadzić równomiernie na skórze głowy i pasmach. Pamiętaj przy tym, by spłukać szampon letnią, a nie gorącą wodą. Wszystko po to, by zamknąć rozchyloną łuskę włosów. Następnie na mokre włosy nałóż odżywkę z niacynamidem i spłucz ją po kilku minutach. Warto również co kilka dni stosować maskę intensywnie regenerującą. Odpowiednią ilość preparatu rozprowadź na pasmach i wmasuj delikatnie w skórę głowy. Pozostaw kosmetyk na włosach zawiniętych w turban przez 15–30 minut, a następnie dokładnie spłucz maskę letnią wodą. Dzięki regularnemu wykonywaniu tych zabiegów bardzo szybko zauważysz poprawę w wyglądzie i kondycji swoich włosów, ale i skóry głowy – przestaną ci dokuczać świąd i podrażnienia wywołane drapaniem.

Rozpoczynając stosowanie niacynamidu, warto pamiętać, że nie należy go łączyć z kwasami AHA i BHA oraz witaminą C w postaci kwasu askorbinowego. Korzystna jest natomiast kombinacja niacynamidu i kwasu hialuronowego oraz azealinowego, cynku i retinolu.

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: Z czym nie należy łączyć kosmetyków z niacynamidem.