Niacynamid jest często stosowanym suplementem diety oraz składnikiem kosmetyków do pielęgnacji skóry z oznakami starzenia, przebarwieniami i trądzikiem. Związek ten dość często wywołuje skutki uboczne takie jak wysyp i efekt flush. Choć nie powinny budzić one niepokoju, to mogą być powodem dyskomfortu. Dlatego tak ważne jest dostosowanie dawki suplementu do potrzeb organizmu i stężenia niacynamidu w kosmetyku w zależności od kondycji skóry.
Spis treści
Wysyp i efekt flush – skutki uboczne, które nie powinny budzić niepokoju
Niacynamid (in. witamina B3, witamina PP, niacyna) to amid kwasu nikotynowego, należący do witamin grupy B, rozpuszczalnych w wodzie. Jest powszechnie wykorzystywany w kosmetyce, ze względu na korzystny wpływ na skórę. Działa przeciwzapalnie, przyspiesza gojenie ran i zwalcza bakterie. Redukuje także oznaki starzenia, takie jak zmarszczki czy hiperpigmentacja.
To jednak nie wszystko! Ma właściwości usprawniające funkcjonowanie płaszcza hydrolipidowego skóry, reguluje pracę gruczołów łojowych, a także pomaga zapobiegać zmianom trądzikowym i łagodzi te, które już powstały.
Niacyna zażywana jako suplement diety wspiera organizm podczas zmagania się ze zmianami miażdżycowymi oraz dolegliwościami ze strony układu krwionośnego. Obniża również poziom cholesterolu LDL (zwanego „złym cholesterolem”) przy jednoczesnym podwyższaniu zawartości cholesterolu HDL (zwanego „dobrym cholesterolem”). Ponadto, niacynamid ma korzystny wpływ na przebieg migren oraz zapobiega namnażaniu się komórek nowotworowych w wątrobie.
DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: Niacynamid -właściwości i działanie
Mimo wielu pozytywnych efektów działania niacynamidu – związek ten może wywołać skutki uboczne. Mowa tu przede wszystkim o wysypie i efekcie flush, za które odpowiada tak zwany receptor GPR109A, zlokalizowany w ludzkim organizmie.
Reakcje skórne są najczęściej skutkiem stosowania wysokich dawek niacyny, ale również sięgania po preparaty, które poza nią zawierają także sam kwas nikotynowy. Związek ten, nawet jeśli występuje w śladowych ilościach, ma silne właściwości drażniące. Po jego aplikacji na skórę dochodzi do podrażnienia, czemu towarzyszyć może zaczerwienienie, świąd i pieczenie.
Skutki uboczne stosowania preparatów z niacynamidem mogą być źródłem dużego dyskomfortu. Do najczęstszych reakcji skórnych należy efekt flush, czyli nagłe wystąpienie rumienia, o wyraźnie podwyższonej ciepłocie, co jest skutkiem szybkiego rozszerzania się naczyń krwionośnych. Towarzyszy temu uczucie mrowienia i świądu, a nierzadko również uderzenia gorąca. Zmiany przeważnie obejmują górne partie ciała: twarz, szyję, ramiona i klatkę piersiową.
W przypadku niacyny stosowanej w formie suplementu diety efekt flush może się pojawić już po zażyciu dawki 50–100 mg. Utrzymuje się przez około 60 min, po czym przemija. Wraz z dalszym stosowaniem organizm zwiększa swoją tolerancję na przyjmowany amid kwasu nikotynowego i przestaje reagować niepożądane. W przypadku kosmetyków z niacynamidem wystąpienie efektu flush jest zależne od typu skóry – im jest ona bardziej wrażliwa, tym niższe stężenie nacyny wywoła reakcję niepożądaną. Z tego względu warto początkowo sięgać np. po serum zawierające niacynamid 5% a dopiero po pewnym czasie np. po serum z niacynamidem 10% czy nawet serum z niacynamidem 15%.
Niacynamid – wysyp i efekt flush. Jak je rozpoznać?
Wysyp i efekt flush to bardzo powszechne reakcje organizmu na nagłe rozszerzenie się naczyń krwionośnych, zlokalizowanych w skórze. Zmiany obejmują głównie twarz, szyję, dekolt oraz klatkę piersiową. Tylko w nielicznych przypadkach można zaobserwować zmiany skórne na pozostałych partiach ciała.
Wysypowi i zaczerwienieniu towarzyszą zwykle:
- mrowienie,
- pieczenie,
- świąd,
- ból,
- podwyższona ciepłota zmian skórnych,
- uderzenia gorąca.
Im wyższa dawka niacynamidu, tym szybciej dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i również szybciej pojawia się zaczerwienienie na skórze górnych partii ciała. W przypadku stosowania suplementacji na odpowiedź organizmu możesz czekać około 1 godziny przy dawce 50–100 mg. Natomiast stosując witaminę B3 250 mg – zaledwie 30 minut.
Wysyp i efekt flush nie jest jednakowy u każdej osoby stosującej niacynę. U jednych może być to delikatny rumień, a u innych silne zaczerwienienie. Podobnie jest z odczuwaniem pozostałych symptomów. Czasami jest to wyłącznie dyskomfort, a niekiedy wręcz ból. Dlatego tak istotne jest rozważane dobieranie dawek i stężeń niacynamidu. Dla własnego bezpieczeństwa i komfortu zacznij od stosowania niewielkich dawek i stężeń, by po zaobserwowaniu reakcji organizmu, zadecydować, czy stosowane suplementy lub kosmetyki są odpowiednie do twoich potrzeb.
Pamiętaj jednak, że nawet jeśli twój organizm zareaguje silnym zaczerwienieniem i poczuciem dyskomfortu – objawy ustąpią po około 60 minutach. Miej również na uwadze, że nie jest to reakcja alergiczna, lecz konsekwencja rozszerzenia naczyń krwionośnych – zupełnie jak podczas gorącej kąpieli. Z czasem organizm przyzwyczai się do stosowanych suplementów lub kosmetyków z niacynamidem i przestanie reagować tak intensywnie
Niacyna a skutki uboczne – jak ich uniknąć?
Do redukcji tych charakterystycznych objawów przyczynia się m.in. stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Sięgaj jednak po nie tylko pod kontrolą lekarza przy wyjątkowo ostrych i bolesnych objawach.
W przypadku łagodnych zaczerwienień, świądu, pieczenia, czy mrowienia można zastosować inne metody łagodzące. Bez względu na to, czy stosujesz suplementy diety, czy kosmetyki z niacynamidem – wybieraj na początku mniejsze dawki i zwiększaj je wraz ze wzrostem tolerancji organizmu na działanie witaminy B3. Jeśli mimo małych dawek dyskomfort jest duży, możesz sięgnąć po środki antyhistaminowe i przeciwbólowe.
Rada kosmetologa:
Producenci suplementów diety coraz częściej wypuszczają na rynek produkty, których spożycie nie powoduje efektu flush tzw. “flush-free”. W składzie takich suplementów znajdziemy Heksanikotynian inozytolu, który jest podobno równie skuteczny co niacyna, ale nie powoduje nieprzyjemnych skutków ubocznych.
Jeśli stosujesz kosmetyki z niacynamidem kluczem do uniknięcia efektu flush i wysypu jest dopasowanie stężenia preparatów do typu skóry. Przy wrażliwej i suchej – sięgaj po kosmetyki zawierającej niacynę 0,5–5%. Jeśli jednak zmagasz się ze skórą tłustą i trądzikową, takie stężenie może być niewystarczającej. Wówczas rozważ aplikowanie preparatów z niacynamidem 10–15%.
PRZECZYTAJ: Cera wrażliwa – cechy, pielęgnacja, kosmetyki
Jeśli rumień, świąd i pieczenie powodują środki przyjmowane doustnie (w dawce skonsultowane z lekarzem lub dietetykiem) możesz zmniejszyć nieco ich dokuczliwość, przyjmując suplement podczas posiłku. Istotne jest też przestrzeganie referencyjnej dawki dziennej (lub tych zaleconych przez specjalistę), która wynosi dla osób dorosłych 15 mg/dzień. Jednocześnie nie należy przekraczać bezpiecznej dawki dobowej, która wynosi 35 mg/dzień (wyjąwszy inne medyczne wskazania).
Niacyna – efekt flush i wysyp. Czy mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia?
Stosujesz niacynamid? Efekty flush i wysp zapewne towarzyszyły ci na samym początku przyjmowania środków doustnych lub podczas aplikacji kosmetyków. Są to zmiany, które nie powinny być źródłem niepokoju, choć mogą wywoływać dyskomfort.
Bywa jednak i tak, że bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia może wywołać przyjmowana w dużych dawkach niacyna. Flush i wysyp są w tym wypadku najmniej dokuczliwe. W przypadku stosowania dawek farmakologicznych witaminy B3, a więc 1,5–6 g dziennie mogą pojawić się:
- dermatozy (zaczerwienienie, wysyp, wypryski, suchość skóry, świąd);
- niestrawność i nudności;
- niewydolność wątroby;
- hiperglikemia;
- zaburzenia rytmu serca.
Warto przy tym dodać, że efekty będące wynikiem przyjęcia zbyt dużej jednorazowej dawki witaminy B3 mają charakter odwracalny, pod warunkiem natychmiastowego zaprzestania stosowania preparatu z niacyną. Jeśli mimo niepokojących objawów terapia nie zostanie przerwana, mogą wystąpić dodatkowo m.in.: zwiększone ryzyko żółtaczki i dny moczanowej, niewyraźne widzenie, torbielowaty obrzęk plamki (PCME), a nawet efekt hepatotoksyczny, czyli wywołujący uszkodzenie wątroby.
Należy przy tym zaznaczyć, że niacynamid nie jest uznawany za związek o toksycznych właściwościach. Ryzyko pojawia się wówczas, gdy przyjmowane są duże dawki, a więc powyżej referencyjnej dawki dziennej bez nadzoru lekarskiego.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ: Niacynamid – z czym nie łączyć?
