Selen – właściwości, działanie, dawkowanie

Selen – co to za pierwiastek?

Selen jest pierwiastkiem należącym do grupy niemetali. Występuje w przyrodzie w niewielkich, wręcz mikroskopijnych ilościach. Stąd jego klasyfikacja w grupie mikroelementów. Choć sam pierwiastek jest znany od dawna (został odkryty w 1817 roku), to jego wpływ na ludzki organizm został udowodniony o wiele później. 

Zapotrzebowanie ludzkiego organizmu na selen jest niewielkie, jednak jego niedobory mogą wiązać się z zaburzeniem prawidłowego funkcjonowania. Selen jest bowiem składnikiem aminokwasów, będących kluczowym elementem enzymów, które są niezbędne dla wielu procesów zachodzących w organizmie. Selen ma właściwości antyoksydacyjne, ponieważ hamuje podział nowotworowych komórek, ale jest także istotny dla układu immunologicznego.

Jakie właściwości ma selen?

Selen ma wiele korzystnych właściwości. Między innymi stymuluje układ immunologiczny poprzez zwiększanie ilości ciał odpornościowych, a także makrofagów i limfocytów. Jest również doskonałym neutralizatorem wolnych rodników, dzięki czemu pomaga chronić organizm przed degradacją komórek właśnie przez wolne rodniki.

Jak działa selen na tarczycę? Chroni ją przed stresem i uszkodzeniem oksydacyjnym, a dodatkowo ma swój udział w wytwarzaniu hormonów tarczycowych. Z tego względu niedobór selenu może nawet powodować choroby tarczycy, jak Hashimoto. Ten pierwiastek przyczynia się również do usuwania z organizmu metali ciężkich i toksyn. 

Optymalny poziom selenu w organizmie wpływa korzystnie na nastrój i samopoczucie psychiczne. Analogicznie – jego niedobór przyczynia się do obniżenia nastroju. Oprócz tego selen wykazuje także właściwości przeciwzapalne, a nawet łagodzące objawy bólowe.

Selen na tarczycę

Selen a tarczyca – jakie znaczenie ma ten pierwiastek dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy? Selen przede wszystkim bierze udział w procesie wytwarzania trójodotyroniny (T3). Niedobory selenu są od razu przez tarczycę „zauważone”, bo jest on niezbędny dla prawidłowego metabolizmu jodu.

Selen na odporność

Selen w organizmie w optymalnych dawkach jest niezbędny również dla wzmocnienia naturalnego układu odpornościowego. Jest bardzo cenny przez cały rok, jednak na znaczeniu nabiera przede wszystkim w okresie wzmożonej podatności na infekcje. Z jednej strony dlatego, że wspiera układ immunologiczny, z drugiej dlatego, że pomaga w łagodzeniu objawów i przebiegu infekcji o różnym podłożu.

Selen na skórę, włosy, paznokcie

Na co jeszcze działa selen? Docenią go także panie – odgrywa istotną rolę w wyglądzie i komforcie skóry. Ten pierwiastek wykazuje między innymi działanie łagodzące podrażnienia skóry, a także jej reakcje alergiczne. Oprócz tego normalizuje wydzielanie sebum – jest więc bardzo cenny z punktu widzenia posiadaczy skóry mieszanej, tłustej i łojotokowej, a także dla osób borykających się z łupieżem.

Selen na stres oksydacyjny

Selen neutralizuje wolne rodniki – a te czynią wiele szkód w organizmie. Dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym selen wspiera również działanie mózgu. Między innymi chroni komórki mózgu przez neurodegeneracją. Uważa się, że selen odgrywa również istotną rolę w profilaktyce Alzheimera oraz demencji.

Selen na układ nerwowy

Właściwości selenu są cenne również dla układu nerwowego. Utrzymanie selenu na optymalnym poziomie pomaga utrzymać dobry nastrój, a nawet pomaga chronić przed depresją.

Selen w ciąży

Selen jest potrzebny w ciąży ze względu na rozwój tarczycy u dziecka. 

Gdzie jest selen? Źródła w pożywieniu

Jakie produkty zawierają selen i czy warto uwzględniać je w posiłkach? Ten cenny pierwiastek znajdziesz między innymi w orzechach brazylijskich, a także w rybach – zwłaszcza w tuńczyku i łososiu. Oprócz tego selen jest również w podrobach, produktach zbożowych, warzywach i owocach. Źródeł selenu szukaj także w szparagach, białej kapuście i brokułach, a także w grzybach. Znajduje się również w jajkach i wołowinie.

Ile wynosi dzienna dawka selenu?

Jak już wspomniano – selenu potrzeba niewiele, a do tego łatwo go przedawkować. Zróżnicowana dieta powinna pokryć zapotrzebowanie na ten pierwiastek, zatem po suplementy diety z selenem sięgaj tylko wtedy, gdy niedobory są potwierdzone badaniami. 

Dorosłe osoby potrzebują 55 ug selenu na dobę. Dzieci mają zapotrzebowanie na selen na poziomie 20-55 ug na dobę. Pierwiastek ten jest szczególnie istotny dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią, wówczas zaleca się dzienne spożycie selenu na poziomie do 70 ug.

Selen – kiedy potrzebna jest suplementacja?

Suplementacja selenu jest potrzebna w dwóch przypadkach – gdy na podstawie badań zostaną stwierdzone jego niedobory. Także wówczas, gdy z różnych powodów dostarczanie go w codziennej diecie z pożywienia nie jest możliwe, bo występują zaburzenia odżywiania czy bardzo restrykcyjna dieta wykluczająca wiele pokarmów. 

Nie sięgaj po suplementy z tym pierwiastkiem na własną rękę, bo możesz sprawić sobie w ten sposób więcej kłopotów niż pożytku!

Niedobór selenu w organizmie

Objawy niedoboru selenu w organizmie nie są charakterystyczne, dlatego łatwo pomylić je z innymi. Zawsze, zanim sięgniesz po suplementy diety, warto wykonać badania, by nie brać ich w ciemno. Niedostatek selenu w organizmie objawia się przede wszystkim w postaci:

• wypadania włosów i pogorszenia ich wyglądu oraz kondycji, 
• osłabienia paznokci,
• gorszej kondycji skóry,
• niezidentyfikowanego bólu mięśni, 
• dolegliwości żołądkowych, przede wszystkim w postaci wymiotów lub nudności, 
• osłabienia układu odpornościowego, a co za tym idzie – zwiększonej podatności na infekcje,
• pogorszenia pamięci i koncentracji, a także tzw. mgły mózgowej.

Nadmiar selenu w organizmie

Co stanie się, jeśli będziesz dostarczać organizmowi zbyt duże dawki selenu? W takim przypadku dochodzi do zjawiska zwanego selenozą. W stanie tym obserwuje się objawy takie jak:

• znaczne problemy z kondycją paznokci: stają się łamliwe, a nawet zanikają,
• nasilone wypadanie włosów,
• niezidentyfikowane dolegliwości ze strony stawów,
• przewlekłe zmęczenie, 
• zachwianie równowagi psychicznej,
• uczucie kwaśnego posmaku w ustach, 
• próchnicę zębów,
• drętwienie palców u stóp i dłoni.