Zmarszczki mimiczne – skąd się biorą i jak się ich pozbyć?

Zmarszczki mimiczne powstają w wyniku starzenia się organizmu. Proces ten rozpoczyna się w okolicach 25 roku życia i wiąże się ze spadkiem poziomu kolagenu rokrocznie o 1%. Obniżeniu ulega nie tylko ilość, ale także jakość powyższego białka. Kolejną substancją, której ubywa z wiekiem, jest kwas hialuronowy odpowiedzialny za utrzymywanie właściwego nawilżenia skóry. Powyższe zmiany powodują, że skóra staje się mniej jędrna, elastyczna i napięta. Dodatkowo niedostateczne nawilżanie cery od wewnątrz lub intensywna transepidermalna utrata wody powoduje, że cera staje się cieńsza i podatna na powstawanie pierwszych zmarszczek.

Tempo powstawania zmarszczek mimicznych jest kwestią indywidualną. Warto wiedzieć, że same możemy przyspieszyć ten proces poprzez:

• Nadużywanie alkoholu – prowadzi do ucieczki wody z organizmu, co obniża produkcję kolagenu i elastyny, powodując wiotczenie oraz utratę elastyczności skóry. Dodatkowo alkohol podnosi stężenie cukru we krwi, co wzmaga proces glikacji, który doprowadza do niekorzystnych zmian w strukturze białek, w tym kolagenu. Glikacja koreluje także z fotostarzeniem skóry. Picie wysokoprocentowych alkoholi kilka razy w miesiącu znacząco zmniejsza poziom natłuszczenia skóry.
• Palenie papierosów – wywołuje stres oksydacyjny prowadzący do niszczenia włókien sprężystych, czyli kolagenu i elastyny, a także doprowadza do zwężania się naczyń krwionośnych, co skutkuje niedotlenieniem skóry
• Przewlekły stres – podwyższony poziom hormonu stresu, czyli kortyzolu, powoduje wzrost liczby wolnych rodników, które uszkadzają włókna kolagenowe i strukturę kwasu hialuronowego. Nadmiar wolnych rodników prowadzi do stresu oksydacyjnego, który ma zgubny wpływ dla całego organizmu, w tym dla skóry, która szybciej się starzeje, pojawiają się na niej przebarwienia i krosty.
• Mało zbilansowaną dietę – jadłospis ubogi w warzywa i owoce powoduje, że organizm posiada zbyt słabą barierę antyoksydacyjną chroniącą przed wolnymi rodnikami. Nadmierna konsumpcja tłuszczów nasyconych zawartych w mięsie, tłustym nabiale, produktach typu fast food, predysponuje do powstawania zmarszczek. Niedobór wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 wpływa na zaburzenia funkcjonowania komórek warstwy rogowej naskórka, co podnosi podatność skóry na oparzenia słoneczne i spowalnia gojenie ran. Picie zbyt małej ilości płynów <6 szklanek na dobę przyczynia się do szybszego powstawania zmarszczek oraz zwiększa skłonność do pojawiania się przebarwień.
• Niewłaściwą pielęgnację – używanie agresywnych środków myjących zawierających SLS i jego pochodne uszkadza płaszcz hydrolipidowy, co prowadzi do spadku nawilżenia skóry. Takie same skutki powoduje nadużywanie kosmetyków matujących i preparatów na bazie alkoholu, ponieważ  zbyt częste usuwanie warstwy sebum przyczynia się do odwodnienia skóry. Ponadto brak demakijażu sprawia, że pod grubą warstwą łoju, kurzu, pyłów, kosmetyków do makijażu skóra nie może się zregenerować nocą. Nieoczyszczana wieczorami cera jest narażona na przyspieszone pojawianie się zmarszczek.  
• Brak ochrony przeciwsłonecznej – ekspozycja na promieniowanie słoneczne, zwłaszcza latem, przyczynia się do fotostarzenia, czyli degradacji włókien kolagenowych i elastynowych, a także ścian naczyń krwionośnych. Promieniowanie o długości fali 320–400 nm, czyli UVA jest bardziej niebezpieczne od UVB, ponieważ dociera aż do skóry właściwej, gdzie dokonuje uczynnienia enzymu kolagenazy odpowiedzialnego za niszczenie włókien kolagenowych oraz zakłócenia syntezy fibryliny – białka niezbędnego do właściwego usieciowania włókien sprężystych. Okna, szyby samochodowe nie stanowią bariery ani tym bardziej ubrania nie stanowią zabezpieczenia przed tym typem promieniowania. Dlatego preparaty z filtrami UVA i UVB należy aplikować na skórę przez cały rok. Po aplikacji kremu z SPF 50 skóra nadal się opala, ale bez poparzeń i przebarwień. Nałożenie kosmetyku z filtrem rano nie zapewni ochrony przez cały dzień, dlatego należy mieć w torebce mgiełkę, spray lub puder z ochroną UVA i UVB, który można zastosować na makijaż.

Należy uważać na farmaceutyki i kosmetyki o działaniu fotouczulającym. Są to:

• niektóre leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, czyli NLPZ,
• leki przeciwhistaminowe, czyli stosowane w przebiegu alergii,
• leki przeciwcukrzycowe,
• miejscowe preparaty przeciwgrzybicze i antybakteryjne oraz antybiotyki doustne,
• kremy z retinolem lub pochodnymi kwasu salicylowego,
• olejki eteryczne, ekstrakty roślinne,

Na pojawienie się zmarszczek mimicznych wpływ ma bogata mimika twarzy: mrużenie oczu, marszczenie czoła, podnoszenie brwi. U młodych osób bruzdy ulegają wygładzeniu przy rozkurczaniu mięśni. Natomiast wraz z upływem czasu włókna mięśniowe coraz słabiej rozciągają się i skracają, co prowadzi do ich przykurczów i utrwalania się zmarszczek. To kiedy zaczną pojawiać się zmarszczki, zależy również od predyspozycji genetycznych.

Gdzie występują zmarszczki mimiczne?

• Na czole – bruzdy na czole zwykle pojawiają się po 35 roku życia wskutek silnie pracujących mięśni, odpowiedzialnych za unoszenie brwi.
• Wokół ust – określane jako zmarszczki palacza, ponieważ rozwijają się na skutek obejmowania ustami papierosa. Inne przyczyny ich powstawania to: picie napojów przez słomkę lub z butelki, żucie gumy osłabiające mięsień okrężny ust, układanie ust w dziubek do zdjęć. Sprawiają, że twarz nabiera posępnego wyglądu. Przy brakach w uzębieniu bruzdy te stają się jeszcze bardziej widoczne.
• Między nosem a ustami – bruzdy nosowo-wargowe są wynikiem uśmiechania się, jedzenia, mówienia. Pogłębia się szybciej u osób bardzo ekspresyjnych, które wyrażają myśli przy udziale gestów i mimiki twarzy. Mogą być wynikiem chudnięcia, kiedy na twarzy pozostaje „nadmiar” skóry, który pod wpływem siły grawitacji zaczyna ciążyć w dół.
• W okolicy oczu – cienka, delikatna, niemal pozbawiona płaszcza hydro-lipidowego skóra tej partii twarzy oraz silnie pracujący mięsień okrężny oka odpowiedzialny za mruganie, ruchy powiek, odpływ łez, sprawiają, że w zewnętrznych kącikach oczu z biegiem czasu pojawiają się kurze łapki. Stres, zmęczenie, praca przy komputerze, to czynniki sprzyjające zmarszczkom wokół oczu. Zmarszczki mimiczne pod oczami są wrogiem starannego makijażu, bo gromadzą się w nich kosmetyki, a zwłaszcza korektory.
• Między brwiami – pionowa linia między brwiami to tzw. lwia zmarszczka. Często są to dwie równoległe linie biegnące od nasady nosa. U osób z silną mimiką twarzy tego rodzaju zmarszczka może pojawić się przed 30-stym rokiem życia, a postępująca z biegiem czasu utrata kolagenu pogłębia bruzdę, co negatywnie odbija się na wyglądzie całej twarzy.
• Od kącików ust do brody – zmarszczki marionetki rysują się poniżej kącików ust i ściągają je ku dołowi. Powstają na skutek dużych wahań masy ciała i towarzyszącego im efektu jojo. Tego rodzaju bruzdy to typowy obraz starzenia się u osób o okrągłych twarzach i słabo zarysowanych kościach policzkowych. Zmarszczki smutku mogą być uwarunkowane genetycznie.

Nie możemy zatrzymać zmniejszania ilości kolagenu i elastyny w skórze właściwej, które działają jak rusztowanie. Stale ubywająca liczba włókien sprężystych sprawia, że skóra wiotczeje, nie mogąc oprzeć się dziąłaniu grawitacji.Co zatem można zrobić, by spowolnić powstawanie zmarszczek mimicznych?

• Właściwe odżywianie – podaż witamin antyoksydacyjnych pomocnych w walce z wolnymi rodnikami tlenowymi przyspieszającymi starzenie skóry. Wyróżniamy tu witaminę C zawartą w cytrusach, owocach jagodowych, papryce, kiszonkach oraz witaminę E zawartą w olejach roślinnych, zielonych warzywach liściastych, orzechach, nasionach, rybach. Równie istotna dla cery jest witamina A, która wpływa na strukturę warstwy rogowej, redukując tym samym przeznaskórkową utratę wody. Witamina A intensyfikuje wytwarzanie kolagenu i elastyny, a także zabezpiecza te białka przed degradacją. Produkty bogate w tę witaminę to jajka, masło, oleje roślinne, czerwone, pomarańczowe i żółte warzywa i owoce. Ważne są także nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3, które wspomagają zatrzymywanie wody w skórze, wpływając pośrednio na poziom jej nawilżenia. Te tłuszcze znajdują się w olejach roślinnych, tłustych rybach morskich.
• Nawadnianie organizmu od wewnątrz – zaleca się przyjmowanie płynów w ilości 35 ml/kg masy ciała/dobę. W upalne dni zapotrzebowanie na napoje może być jeszcze większe. Dlatego należy słuchać sygnałów płynących z organizmu i nie dopuszczać do odczuwania pragnienia, gdyż jest to oznaka odwodnienia. Niedobór wody w komórkach skóry powoduje, że brak im właściwego napięcia i dochodzi do wiotczenia cery. Ponadto skóra wysuszona jest podatna na uszkodzenia i szkodliwe działanie czynników atmosferycznych, takich jak wiatr, mróz. Picie 2 litrów wody jednorazowo nie zapewnia pożądanego celu, ponieważ nerki szybko usuną nadmiar płynów. Napoje należy wypijać systematycznie małymi łykami.
• Odpowiednia pielęgnacja – prewencja przeciwstarzeniowa polega na stosowaniu kosmetyków zawierających substancje nawilżające, ponieważ bruzdy na odwodnionej skórze są bardziej widoczne. Dodatkowo przesuszona cera jest uboga w ceramidy, które stanowią spoiwo płaszcza hydrolipidowego. Warto wybierać kosmetyki posiadające w składzie związki nawilżające, odżywcze i zabezpieczające ochronną barierę skórną takie jak: kwas hialuronowy, skwalan, ceramidy, NMF. Ważna jest redukcja widoczności zmarszczek i pobudzenie regeneracji naskórka. Tutaj sprawdzą się preparaty zawierające substancje wspierające wytwarzanie kolagenu i elastyny, czyli przede wszystkim retinol.
•  Joga twarzy i masaże – systematyczne ćwiczenie mięśni twarzy przy użyciu dłoni lub odpowiednich przyrządów, takich jak rollery czy płytki gua sha, pozwala spłycić istniejące zmarszczki mimiczne. Rozmasowywanie skóry powoduje poprawę jej ukrwienia i dotlenienia. By akcesoria do masażu swobodnie przesuwały się po skórze, wypróbuj olejki naturalne, który zapewnią odpowiedni poślizg i zapobiegają nieprzyjemnemu naciąganiu skóry.
• Olej kokosowy działa łagodząco i regenerująco, poprawia elastyczność oraz redukuje ucieczkę wody ze skóry.
• Olej arganowy – podnosi poziom nawilżenia skóry, chroni ją przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, zmniejsza widoczność przebarwień i blizn
• Olej jojoba – nawilża, odżywia i wzmacnia płaszcz hydrolipidowy; działa antybakteryjne i łagodzi stany zapalne skóry

Kiedy na twarzy zaczną pojawiać się pierwsze zmarszczki mimiczne, warto zainwestować w kosmetyki zawierające w składzie substancje aktywne pobudzające syntezę kolagenu oraz zwiększające barierę antyoksydacyjną skóry. Same kosmetyki przeciwzmarszczkowe i nawilżające nie wystarczą, aby spowolnić niekorzystne zmiany, jeśli ciało nie będzie nawadniane od wewnątrz.  Warto pamiętać o regularnym piciu wody lub innych niesłodzonych płynów w ilości 35 ml na 1 kg masy ciała na dobę.

Krem na zmarszczki mimiczne – co powinien zawierać?

• Retinol – pochodna witaminy A, stymuluje fibroblasty do produkcji kolagenu i elastyny sprawiając, że skóra staje się bardziej elastyczna i napięta. Retinolu nie powinno się stosować latem i wiosną, by nie doszło do pojawienia się przebarwień na skórze pod wpływem promieniowania UV. Kurację najlepiej przeprowadzić jesienią, zaczynając od niewielkiego stężenia, czyli od 0,2% (np. wybierając serum do twarzy 0,2% retinol i ceramidy od Eveline), by skóra mogła przyzwyczaić się do działania preparatu. Na początek wystarczy aplikować kosmetyk z retinolem 2 razy w tygodniu, a po miesiącu zwiększyć częstotliwość do 3 razy. Podczas terapii należy nakładać na skórę kremy z filtrem przeciwsłonecznym. Stosując preparaty z retinolem, nie można jednocześnie nakładać na skórę żadnych kwasów. Dobrym wyborem będą wszelkie oleje, ceramidy, pantenol, wyciąg z aloesu.

• Witamina C – kwas askorbinowy to przeciwutleniacz, który wymiata wolne rodniki tlenowe przyczyniające się do starzenia skóry. Witamina C, np. w postaci serum z witaminą C 10% od Garnier wzmaga produkcję kolagenu, zmniejsza widoczność niewielkich zmarszczek i zaczerwienień, uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, rozjaśnia cerę i redukuje przebarwienia.
• Kwasy AHA, BHA i PHA – złuszczają zrogowaciały naskórek, spłycają drobne zmarszczki, zmniejszają widoczność przebarwień, blizn i niedoskonałości, intensyfikują procesy regeneracji naskórka. Kwas BHA, to kwas salicylowy polecany do pielęgnacji cery tłustej i problematycznej z uwagi na działanie oczyszczające i antybakteryjne. Kwas PHA, to kwas laktobionowy i glukonolakton, które sprawdzają się w pielęgnacji delikatnej, naczynkowej skóry. Kwasy AHA, czyli kwas glikolowy, mlekowy, migdałowy, w wyższych stężeniach działają złuszczająco, a w niższych nawilżająco i wygładzająco.
• Kwas hialuronowy – najczęściej w kosmetykach znajduje się niskocząsteczkowy kwas hialuronowy, który przenika w głąb skóry wiążąc cząsteczki wody. Kwas hialuronowy wielkocząsteczkowy otula skórę warstwą ochronną, która zabezpiecza przed odparowaniem wody. Kwas hialuronowy średniocząsteczkowy nawilża warstwę rogową naskórka, przez co poprawia napięcie skóry i wygładza jej fakturę.
• Peptydy – mają potencjał przeciwzmarszczkowy i ujędrniający. Uszczelniają warstwę hydrolipidową, stymulują syntezę kolagenu, wiążą cząsteczki wody we wnętrzu skóry. Peptydy miedziowe przyspieszają gojenie ran, łagodzą stany zapalne, pobudzają mikrokrążenie w naczyniach włosowatych skóry. Znajdziesz je m.in. w regenerującym serum do twarzy z peptydami Q+A).
• Koenzym Q10 – stymuluje odnowę komórek skóry i usuwa nagromadzone w niej toksyny, uczestniczy w walce z wolnymi rodnikami i wzmacnia barierę hydrolipidową. Możesz stosować go, używając np. Nivea Q10 Plus Przeciwzmarszczkowych Pereł Młodości).
• Masło shea – zmiękcza naskórek, niweluje jego suchość i chroni przed pękaniem, wspiera odbudowę bariery hydrolipidowej, działa jak emolient, okrywając skórę warstwą zabezpieczającą przed ucieczką wody. Dostępne jest m.in. w Kanu Nature odżywczym maśle do ciała shea o zapachu magnolii).
• Cynk – tlenek cynku pobudza fibroblasty do produkcji włókien sprężystych i kwasu hialuronowego, ma też zdolności antyoksydacyjne, więc usuwa szkodliwe cząsteczki utleniające. ZNajdziesz go np. w serum do twarzy Skincyclopedia z cynkiem).

• Kwas hialuronowy

Kwas hialuronowy jest składnikiem budulcowym skóry właściwej. Wraz z włóknami sprężystymi zapewnia elastyczność i jędrność cery. Wypełnianie zmarszczek mimicznych odbywa się w gabinetach medycyny estetycznej przy pomocy tej syntetycznego kwasu hialuronowego, co redukuje możliwość wystąpienia reakcji alergicznej. Efekty zabiegu są odwracalne. Dlatego w przypadku niespełnienia oczekiwań pacjenta, można przeprowadzić ostrzykiwanie twarzy ponownie. 

• Botoks

Zabiegi z wykorzystaniem toksyny botulinowej pozwalają na zmniejszenie napięcia mięśni, czego rezultatem jest wygładzenie zmarszczek mimicznych. Mechanizm działania botoksu polega na blokowaniu przewodnictwa nerwowo mięśniowego, dzięki czemu ostrzyknięty mięsień nie kurczy się. Najlepiej udać się na zabieg, gdy bruzdy są ledwo widoczne, co pozwoli na spowolnienie ich pogłębiania się.

• Radiofrekwencja mikroigłowa

Ta metoda redukcji zmarszczek wykorzystanie falę radiową prowadzącą do uelastycznienia skóry oraz mikronakłuwanie pobudzające procesy regeneracyjne. Zabieg wpływa też na poprawę kolorytu cery i spłycenie blizn.

• Mezoterapia igłowa

Procedura polegająca na wstrzykiwaniu odpowiednio dobranych substancji odżywczych, witamin i minerałów w głębokie warstwy skóry celem pobudzenia fibroblastów do wytwarzania włókien sprężystych.